Op ornithologische roadtrip door Noordoost-Schotland
Jan van Genten, watersnippen en auerhoenen - een kleine greep uit de vogels die ik gezien of net gemist heb tijdens mijn roadtrip door Noordoost-Schotland. Na 900+ kilometer wandelen over Schotse wandelpaden, vond ik het tijd voor een vakantie. Samen met een vriendin, die ook graag vogels kijkt, en een camper maakte ik een roadtrip. Ons ornithologische avontuur begon bij het Roadsurfer verhuurstation in Edinburgh, vanaf waar we in ruim twee uur naar de start van de 400 kilometer lange North East 250 roadtriproute reden.
In de Roadsurfer camper
De camper die we gehuurd hebben is een VW T6.1 California. Alleen op de buitenkant was ik direct al verliefd: de onderste helft heeft de blauwe kleur van mijn favoriete jas en de bovenste helft is wit. Er zit een keukentje en een tot bed om te bouwen zithoek in en ook onder het pop-up dak zit een bed. Aan de achterkant zit een buitendouche en er zijn genoeg vakken om onze bagage in op te bergen. Een echt huis op wielen dus, dat ook nog eens verwarmd met een kachel of verkoeld met de airco kan worden Dit huis op wielen is ook nog eens makkelijk bestuurbaar, met een achteruitrijcamera en lichtjes die aangaan als er iemand in je dode hoek rijdt. En automaat dus ook nog, zodat we ons niet druk hoeven te maken over de versnellingspook die aan de 'verkeerde' kant zit. Een goed bussie om ons langs vogelhotspots te rijden dus!
De eerste Jan van Genten
We beginnen onze roadtrip door het noordoosten van Schotland buiten het dorp Balmedie, een paar kilometer ten noorden van Aberdeen. We sturen de bus tussen twee grote-camper-werende betonnen palen door (lang leve de compacte bus!) naar een grote parkeerplaats. Meerdere wandelpaden leiden door de verrassend hoge zandduinen naar de zee. We zoeken een droog plekje op het strand en halen de verrekijker en de vogelgids uit de tas. Die vogels die in een rijtje boven zee vliegen... zijn dat Jan van Genten? Ja hoor, die hebben we maar vast gespot!
Honderden eidereenden
Om 3:45 uur wekken de zangvogels van de Balmedie parkeerplaats waar we wildkamperen me. Ik ben dol op vogels, maar niet op dat tijdstip van de dag. Ik dommel tot 7:30 uur, wanneer ook mijn reisgenoot wakker wordt. We beginnen de dag - heel cliche, naast zo'n hip busje - met yoga tussen de brandnetels en teken. Nu kan ik de vogelzang wel waarderen.
Met soepelere spieren en ontbijt in de maag rijden we naar het Forvie natuurreservaat bij Newburgh. We ontdekken al snel dat de zeehonden niet de enigen zijn die hier graag rondhangen. Langs en op het water van de estuary zitten honderden eidereenden. Netjes georganiseerd in paartjes, met een bruin vrouwtje en een zwart-wit-groen mannetje. Hier waar de rivier Ythan in de Noordzee stroomt, komen ook de sternen met snoekduiken hun maaltje uit het water halen.
Noordse stormvogels
Zo'n twintig rijden minuten verderop parkeren we op de al aardig volle parkeerplaats van (New) Slains Castle. Dit geruïneerde kasteel is met vierhonderd jaar niet de oudste van alle kastelen in Schotland, en ook absoluut niet de mooiste. Wel kan je er gratis binnen de afbrokkelende muren kijken om een idee te krijgen van hoe groot het in zijn gloriedagen was. Wij zijn meer geïnteresseerd in wat er op de kliffen onder het kasteel leeft en broedt. Een heleboel meeuwen en oh kijk daar, een koppel Noordse stormvogels. Hoewel hun soortgenoten tot een paar meter afstand van ons langs de kliffen scheren, zitten deze twee op een richeltje romantisch te doen.
Zwanen en slobeenden
Een lange asfaltweg tussen glooiende velden brengt ons naar een verder van de kust gelegen RSPB vogelreservaat. Dat van Loch of Strathbeg. Aan de muren hangen posters van vogels die we er zouden kunnen spotten. Als we meer geluk zouden hebben. Achter het grote raam dat uitkijkt op voederplaatsen voor zangvogels is weinig te zien. In het meer, dat we via de gratis te gebruiken telescoop kunnen zien, bouwen twee zwanen een nest en dobberen slobbereenden op het water. De vogelkijkhut aan het grote duinmeer, waar ik zo graag heen wilde, is helaas afgesloten voor werkzaamheden. Ik denk na over een alternatieve stop. Toch maar naar Troup Head dan.
Duizenden Jan van Genten. Duizenden!
Dat spontane plannen soms de besten zijn, blijkt als we bij Troup Head aankomen. We hebben de auto boven een van Schotlands mooiste vissersdorpen, Crovie, geparkeerd. Een weinig spectaculaire wandeling door de velden brengt ons naar een van de meest spectaculaire vogelspots. We zien eerst een paar Jan van Genten boven zee zweven. Opgewonden bestuderen we ze met de verrekijker. Wel tien!
Die eerste tien bleken slechts een voorproefje. Hoe verder we lopen, hoe meer Jan van Genten we zien en horen. Vliegend boven zee en zittend op smalle richels op 90 meter hoge kliffen. We lopen op een paar meter afstand van de enige kolonie Jan van Genten op het vasteland van Schotland. Ze zijn met duizenden, die hier op de kliffen broeden. We zijn zo overweldigd door dit plaatje, dat we de duizenden alken en zeekoeten bijna niet opmerken.
Wakker worden aan het strand
Na een nacht op de camping van Sandend, die pal aan het strand ligt, ben ik nog niet klaar met hypen over hoeveel zeevogels we gezien hebben. Mijn reisgenootje bakt pannenkoeken, terwijl ik als een pensionado de campingstoelen en -tafel van Roadsurfer in het zonnetje zet. Pas als de check-out tijd nadert, rijden we de camping af. Via het fotogenieke en toeristische dorp Cullen rijden we naar Bow Fiddle Rock, een bijna driehoekige rots met een grote doorgang in zee. Op de kliffen van het vasteland nestelen rotsduiven en meeuwen. Verwend als we nu zijn, vinden we dat toch minder opwindend dan duizenden Jan van Genten.
De scenic route naar de watersnippen
We verlaten de kust en rijden de vallei van de Spey-rivier in. De whiskeyregio van Schotland, die voor mij minder boeiend is omdat ik geen whiskey lust en liever buiten ben dan in een distilleerderij. We maken een boswandeling naar de piramidevormige cairn op het hoogste punt van het Winding Walks-bos. Er fluit van alles vanuit de frisgroene lariksen en boven de verse varens, maar zonder vogelapp Merlin Bird ID weet ik niet goed waar ik naar luister.
Aan het eind van de dag vinden we een wildkampeerplek met vogelhut, nabij het hoogst gelegen dorp van de Hooglanden. Tomintoul is niet alleen geliefd bij onze medecamperaars, maar ook bij watersnippen. We horen ze voordat we ze zien, en dat geldt ook voor de kieviten en wulpen. We zitten tot de zon ondergaat en het warme avondlicht van het veld verdwijnt in de vogelkijkhut. Ik was vergeten hoe rustig ik werd van vogels bespioneren.
Fotogenieke berken
Het eerste geluid dat ik hoor als ik wakker wordt, is het geratel van de staartveren van de watersnip. Kon minder! Vanmorgen bewonderen we het landschap rijdend vanuit onze comfortabel camperstoelen. We nemen de Snow Roads, een toeristenroute over verlaten heidevelden. Heide, gras en her en der wat naaldbos - ik houd van die uitgestrektheid.
We parkeren de bus in Braemar, vanaf waar we naar het Morrone Birkwood wandelen. In dit beschermde natuurgebied staan oude, niet erg hoge berken. Hun met mos begroeide stammen zijn zelden recht. Op de eerste helft van de ronde komen we veel jeneverbessen tegen, terwijl we op het tweede deel uitkijken over grote stukken heide en hoge bergen aan de horizon. Prachtige landschappen, maar weinig vogels gespot.
Naaktshow aan de rivier
Het is al later op de middag als we bij de Linn of Dee aankomen. Het is zeldzaam rustig bij de kloof en waterval. Ik kan geen genoeg krijgen van het geweld waarmee het water al duizenden jaren langs de rotsen glijdt. We spotten een waterspreeuw die zich opfrist op een platte rots. Zelfs als we niet specifiek op zoek zijn naar vogels, worden we getrakteerd.
We volgen het water stroomafwaarts en zoeken een rustig plekje om ons te wassen. We gaan die nacht opnieuw wildkamperen en vinden het wel lekker om weer even fris te zijn. We lopen zo ver mogelijk van de parkeerplaats, die vol campers staat, vandaan te komen. We vinden een plek waar we makkelijk in het water kunnen, kleden ons uit en glibberen het water in. Terwijl ik me tussen mijn benen zit te wassen, realiseer ik me wat ik naast ons op de oever zie. Een tent. Met twee mannelijke bewoners. In onze zoektocht naar privacy kozen we precies de plek uit waar mensen zaten. Maar we slapen die nacht wel lekker schoon op een rustige parkeerplaats verder stroomafwaarts.
Het domein van de auerhoen
Op onze laatste dag volgen we de Dee-rivier naar Glen Tanar. Een relatief onbekende en bosrijke glen. Hier staat veel Caledonian pine, de oorspronkelijke boomsoort van Schotland. Op de bosbodem groene bosbessen en door het laagste punt stroomt een rivier. We bevinden ons in het domein van de auerhoen. De arme zwarte vogel met kleurrijke details (nouja, de mannetjes dan), wordt met uitsterven bedreigd.
In het bezoekerscentrum hangt een briefje. 'Dit pad niet lopen, want daar zit de misschien wel laatste mannelijke auerhoen van de glen en we willen niet dat hij zijn energie verspilt aan reageren op mensen'. Kortom: hier weg blijven, anders maakt ie geen kinderen en sterft de boel lokaal uit. Doen we braaf, maar ik kan het niet helpen dat ik tijdens het lopen hoop op een ontmoeting met de knappe ruigpoothoender. Helaas, maar zo hebben we in ieder geval geen paring verstoord.
Dag knappe bussie
Met nieuwe vinkjes in mijn vogelboek en regen die in dikke druppels uit de hemel valt, komt een einde aan onze vijfdaagse roadtrip over de North East 250. Dat betekent dat ik ook afscheid moet nemen van mijn bussie, die echt als mijn thuis is gaan voelen.
Ben je benieuwd naar mijn favoriete, ook niet-vogelgerelateerde, stops langs deze prachtige roadtriproute? Bekijk mijn gratis routegids voor de North East 250. Overweeg absoluut om een camper via Roadsurfer te boeken, want dat was by far de meest positieve autohuurervaring die ik ooit gehad heb. Voor vertrek een digitale tutorial waarin stap voor stap en met foto's uitgelegd wordt hoe alles in de bus werkt. Vriendelijke werknemers die je uitgebreid de tijd geven om de bus op schade te checken en uit te proberen of je alle functies snapt. Je kan je eigen risico compleet afkopen en het inleveren gaat snel en makkelijk. Aan-ra-der dus!