De mooiste wandelingen in Sardona Werelderfgoed boven Flims

Gekartelde bergketens, ruige hoogvlakten, diepe kloven, ruisende watervallen... en zo kan ik nog even doorgaan met het opsommen van mijn favoriete landschappen in mijn favoriete Alpengebied. Dat favoriete gebied is het Sardona UNESCO Werelderfgoedgebied boven de gezellige dorpen Flims en Laax in het oosten van Zwitserland. In september, het perfecte wandelseizoen qua kleuren en rust, treinde ik die kant weer eens op voor een (solo)avontuur. Hoog tijd om je voor te stellen aan de mooiste wandelingen in Sardona Werelderfgoed boven Flims.

Hi Flims, daar ben ik weer

Het voelt als thuiskomen als ik op de parkeerplaats aan de rand van Flims uit de auto stap. Hi Flims, daar ben ik weer! Er staan nog zoveel plekken in de Alpen op mijn wandelwishlist, en toch keer ik jaarlijks hier terug. Flims is een gezellige en praktische uitvalsbasis voor avonturen in mijn favoriete gebied van de hele Alpen: TectonicArena Sardona. Dit UNESCO Werelderfgoed is uniek in de geologische processen die duidelijk zichtbaar zijn in het landschap.

Ik probeer van dit blog geen aardrijkskundeles te maken, maar te focussen op de wandelroutes en uitzichten. Voor (meer) achtergrondinformatie over dit Geopark bekijk je dit blogartikel en deze informatiepagina. Lezen, want dan snap je zoveel beter wat je in het landschap ziet!

Boven en door de Rijnkloof

Met mij stappen drie vrienden uit de auto. Ik wil ze een van de mooiste kloven van de Alpen laten zien. 'Rheinschlucht' staat er op de gele wegwijzers. We lopen over verharde paden door het bos. Waar de bomen ruimte maken voor de groene Conn-weide, hebben we ons eerste uitzicht op de Rijnkloof. De Voor-Rijn kronkelt tussen hoge kalkwanden en beboste oevers.

Nog geen 10.000 jaar geleden stortte 10 kubieke kilometer rots van een berg verderop. Deze vormde een dam in de oorspronkelijke rivier, die daarvoor een groot meer vormde. Dat water liet zich niet tegenhouden en vormde een nieuwe weg door de puinhoop. 10.000 jaar later sta ik vanaf uitkijkplatform Il Spur de diepte in te kijken. Als ik motivational speaker was, zou ik hier iets schrijven over wat je met consistentie kan bereiken.

De Rijnkloof in

We hebben van boven in de kloof gekeken. We dalen steil af om vanuit de kloof langs de witte wanden omhoog te kijken. Een wandelpad voert ons over de spoorbrug en langs het spoor dieper de kloof in. Avontuurlijke medemensen glijden op een opblaasboot over de stroomversnellingen. Hongerige medemensen grillen lokaal gemaakte worst op een van de officiële vuurplaatsen. Ook wij zijn toe aan lunch en zoeken een picknickplek op een kiezelstrand. Het water stroomt vastberaden aan de voet van kale, zwaar geërodeerde rotswanden. Wat een kunstenaar, die Moeder Natuur!

We eindigen de wandeltocht bij een oud houten station. De trein stopt hier op aanvraag en we moeten de andere rails oversteken om in te stappen. Door de grote ramen kijken we uit op nog meer ruige rotsen, voordat we Ilanz bereiken. Daar stappen we over in de gele Postbus die ons terug naar Flims brengt.

--> Bekijk deze route op Komoot of Schweizmobil. Plan je terugreis van Valendas-Sagogn naar Flims via SBB.com of de SBB app. Je kan daar ook direct een totaalticket kopen. De reis duurt 45 minuten. 
Liever minder ver wandelen? Kort de route in door vanaf station Versam-Safien terug te reizen. 

Zwemmen in de Caumasee

Vanaf bushalte Caumasee in Flims lopen we de auto voorbij en het bos weer in. Tijd voor een frisse duik in de paradijselijke Caumasee, een van de drie fotogenieke meren nabij Flims. Op deze warme, doordeweekse septemberdag is het relatief rustig rond het blauwgroene meer. We zoeken een plekje op de door de zon verwarmde rotsen en trekken onze zwemkleding aan.

Ik vind zwemmen in natuurwater altijd wat spannend, maar zelfs ik kan dit meer niet weerstaan. Langzaam schuifel ik het frisse water in. Niet veel later dobber ik op mijn rug, kijkend naar de naaldbomen en de verre bergen die het meer omringen. Dit kan ik nog uren blijven doen, maar mijn maag knort. Tijd om in te checken in mijn hotel voor deze week. Ik maak een blij sprongetje als ik ontdek dat mijn hotelkamer uitkijkt op de Flimserstein; het deel van de berg dat is blijven staan nadat 10 kubieke kilometer ter aarde stortte. Een snelle douche en een pizza later neem ik afscheid van mijn vrienden.

--> In het hoogseizoen moet je een entreeticket kopen om te zwemmen. Honden zijn niet welkom in het zwemgedeelte, maar wel in het restaurant en op de paden rond het meer.

Wandelen door UNESCO Werelderfgoed boven Flims

Ik trek nog slaperig de gordijnen open. Oi, de berg en het halve dorp zitten verstopt in de mist. Vandaag staat een wandeling op grote hoogte op de planning. Zou ik uitzicht krijgen op de bekendste bezienswaardigheden van het Sardona Werelderfgoed? Er is maar een manier om daar achter te komen. Gaan.

In het dalstation van de FlemXpress staat een paneel met knoppen. Ik moet naar bergstation 'Segnes' en druk op de bijbehorende knop. Prompt opent een deur onder het digitale bord met 'bestemming: Segnes'. De comfortabele gondel brengt me in een half uur zonder tussenstops bij de andere stations langs de route naar het startpunt van mijn wandeling.

Segnesboden in de mist

Ik kan net vijf meter voor me uit kijken als ik uit de gondel stap. Bij de informatiekiosk ontdek ik wat ik (hopelijk) ga zien. Oude gesteente dat op jong gesteente ligt als gevolg van een botsing van tektonische platen. De Glarus Thrust: de duidelijk zichtbare lijn tussen deze gesteentelagen. Een 15 meter breed natuurlijk ontstaan gat, het Martinsloch, in de gerafelde Tschingelhörner-bergketen. De Segnesböden: twee hoogvlakten met veengebied zoals je dat zelden ziet op deze hoogte. Ik ben omringd door unieke landschappen en sporen van geologische processen die nergens zo goed zichtbaar zijn als hier. (nogmaals: meer uitleg en info in dit blogartikel)

Voorlopig zie ik weinig landschap. Met muts op, sjaal om en handschoenen aan volg ik de route die mijn navigatie-app aangeeft. Ik loop traag, om de wolk de tijd te geven weg te trekken. En ja hoor, daar zie ik rivieren die als aders in een herfstige vlakte liggen. De bovenste Segnesboden, toch nog!

De tandjes!

Verrassend snel is het witte gordijn uit het hele landschap opgetrokken. Het onthult de Tschingelhörner, een bergrug met meerdere 'tandjes'. De Glarus Thrust is hier duidelijk te zien. Boven die lijn (of eigenlijk: dat vlak) ligt 250 tot 300 miljoen jaar oud gesteente. Dat is lang geleden over 35 tot 50 miljoen jaar oud gesteente geschoven. Rechts van de topjes zit een gat in de rotswand: het 15 meter brede Martinsloch. De scheiding tussen gesteentelagen is ook in de omliggende bergen zichtbaar. Zelfs zij die in aardrijkskunde liever dagdroomde over buiten zijn, wordt hier enthousiast van.

Steenbokken en Witte Wieven

Na het laatste stukje stijgen in de route sta ik oog in oog met chillende steenbokken. De een maalt ongeïnteresseerd met zijn kaken, de ander krabt zijn rug met zijn dikke hoorns. Het witte gordijn maakt een eind aan de voorstelling. Witte flarden glijden als 'Witte Wieven' over de bergrug parallel aan mijn pad. De bergen zitten het grootste deel van deze wandeling verstopt, maar dit mysterieuze spektakel wil ik ook niet missen.

Afdalen naar Bargis

Omgeven door rotswanden en watervallen daal ik rustig af door de Bergis-vallei. Koebellen klingelen op de hellingen. Niet lang meer, want over een paar dagen worden de koeien uit de bergen naar de lagergelegen winterstallen geleid. Een breed grindpad volgt de rivier naar een groene weide met vrijstaande hutten. Zelfs op deze afgelegen plek staat een bushalte.

De bus arriveert tegelijk met tientallen hollende koeien bij de halte. De koeien lijken ook naar Flims te willen. 'Ik heb vertraging, want er loopt een kudde koeien voor de bus' app ik de local met wie ik in Flims afgesproken heb. 'Haha. Leven in Zwitserland. Je krijgt de ware ervaring,' appt ze terug. Een bezwete vrouw met een stok in haar hand rent langs de bus. De buschauffeur stopt en opent de deur om haar een lift te geven. 'Ze zijn ontsnapt' hijgt ze. We rollen rustig achter de moederkoeien, jaarlingen en kalveren aan de berg af. Vanuit het dal doen collega-boeren hun best de koeien te laten omkeren. De vachten dampen als de koeien een walk of shame in tegengestelde richting maken. Een enkeling kijkt nieuwsgierig de bus in en veroorzaakt lachsalvo's onder mijn medewandelaars.

--> Bekijk deze route op Komoot of Schweizmobil. Deze route heeft moeilijkheid T2, maar er zitten korte stukjes in waar iemand met hoogtevrees misschien even kort knikkende knieën krijgt.

Wandelen langs water: Trutg dil Flem

De volgende dag begin ik in het zonnetje op mijn balkon. Ook vandaag maak ik een wandeling op hoogte, en de blauwe lucht is veelbelovend. De FlemXpress brengt me efficiënt naar bergstation Nagens Sura op 2.200 meter hoogte. Hier start wandelroute 764, de Trutg dil Flem. 14 kilometer lang volgt deze de Flem-rivier van de onderste Segnesboden naar Flims.

De route loopt in een boog om de onderste Segnesboden. Een nat hoogdal omgeven door de Tschingelhörner en andere ruige bergen. Ik kan de gesteentelagen nu goed van elkaar onderscheiden. Wat is het hier toch mooi, ik wil hier boven blijven.

Langs de kloof naar beneden

Het pad langs de Flem stelt ook niet teleur. Het ijsblauwe water raast door versmallingen met wanden die duizenden jaren lang gepolijst zijn door het water. De route loopt waar mogelijk pal langs het water, en soms wat hogerop de helling. Het geluid van de stroming is nooit ver weg en navigeren was nog nooit zo simpel: gewoon het water stroomafwaarts volgen. En bij twijfel zijn er duidelijke markeringen.

Bruggen

Zeven keer steek ik de rivier over via een brug. Sommige zijn standaard houten bruggen, anderen zijn ware kunstwerkjes. Die bijzondere bruggen zijn gemaakt door de in Zwitserland beroemde bruggenbouwer Jürg Conzett uit Graubünden. Vanaf Jürgs creaties geniet ik van de beste uitzichten op de kloof. Ik picknick op een bankje boven een bizar blauw poeltje, wandel over een vlonderpad en daal af naar Flims. Om in het waterthema te blijven, sluit ik de dag af met wat baantjes in het zwembad onder mijn hotel.

--> Bekijk deze route op Komoot of de website van Flims Laax. De route kan ingekort worden door te eindigen bij een FlemXpress station onderweg. Je kan ook in omgekeerde richting wandelen.

Naar de gletsjermolens op Alp Mora

Ik kreeg van local Lisa deze wandelroute naar Alp Mora getipt. Een prachtige route, maar een die ook fysiek uitdagend en niet geheel hoogtevreesvriendelijk is (probleem voor mij). Ik wilde Alp Mora toch graag zien en besloot een e-bike te huren om fietsroute 251 naar boven te volgen.

De verhuurder stelt de fiets af naar mijn maten en geeft me een waarschuwing. 'Niet het hele stuk naar boven in turbo-ondersteuningsstand fietsen, want dan heb je niet genoeg batterij voor alle stukken bergop in de route.' Ik stap op het bakbeest en fiets in eco-stand het dorp uit.

Crestasee, dan bergop

Gravelpaden door het lokale bos leiden me naar de Crestasee. Nog zo'n paradijselijk bergmeer, en ik overweeg mijn kleren uit te trekken en een duik te nemen in het heldere water. Het is dat er net iemand een drone boven het door een laagje mist bedekte water cirkelt. Ik trap door naar het dorp Trin, waar mijn gemarkeerde fietsroute naar Alp Mora begint.

Vanaf hier is het bergop fietsen. Ik neem, zo blijkt achteraf, het advies van de verhuurder iets te serieus en trap grotendeels in eco-stand de berg op. Ik vind een comfortabel ritme en fiets met 7 kilometer per uur de berg op. Oudere locals op niet-elektrische mountainbikes halen me vriendelijk groetend in. Wat zijn dit voor supermensen!

Door lariksbos langs bergen

De fietsroute begint over asfalt en gaat hogerop over in grindpad. De smalle weg is autoluw. Er komt alleen af en toe een bewoner van het kleine gehucht op de heuvel langs, die dan een praatje aanknoopt over het weer of het uitzicht. Dat uitzicht op de bergen is prachtig. Vele topjes liggen in een blauwe haze aan de horizon. Ik verlaat het lariksbos en fiets een open vlakte op. Alp Mora is bereikt.

Gletsjermolens

Ik parkeer de fiets aan de rand van het pad en ga 15 minuten te voet verder naar dé highlight van de Alp. De 20 gletsjermolens ('gletschermühlen'). Ik kijk van boven op deze natuurlijk gevormde ronde 'baden' die als een parelketting tussen twee berghellingen liggen. Ik spreid mijn picknick uit aan de rand van zo'n poeltje, trek mijn schoenen uit en hang mijn voeten in het water. Ai! Dat is echt ijskoud! Twee bikkels laten zich kreten slaand in het poeltje naast de mijne zakken. Mij niet gezien, maar dit uitzicht is niet verkeerd voor een lunch.

Ik neem dezelfde route terug naar beneden. De adrenaline jaagt door mijn bloed, want sommige stukken grindpad zijn best steil. De diepte is niet ver weg, maar ik weet van eerdere fietslessen dat ik daar juist niet op moet focussen. Veel te snel sta ik weer in Trin. Nog een laatste keer langs de Flimserstein, fiets inleveren in Flims en dan afscheid nemen van mijn favoriete vakantieregio. Ik weet dat er nog een vierde bezoek komt.

--> Bekijk mijn route op Komoot. Neem je zwemkleding en een handdoek mee als je een heel verfrissende dip in een poeltje wilt maken.

Meer wandelroutes in Sardona Werelderfgoed boven Flims

Op FlimsLaax.com staat een uitgebreid overzicht van wandelroutes in de regio. Je kan filteren op thematische routes, familievriendelijke tochten, wandeltochten in het dal en hikes op hoogte. Hier staat een overzicht van alle officiële wandelroutes in het Sardona Werelderfgoedgebied. Keuzestress? Begin eens met deze top 10.

Crestasee nabij Flims

Tip: op deze pagina vind je handige informatie voor onderweg. Op een kaart zijn de drinkwaterpunten en openbare (compost)toiletten gemarkeerd. Ook de (live) locaties van kuddes met kuddebeschermingshonden staan daar aangeduid. Zin in een picknick? Zoek een fijn rustpunt en/of een vuurplaats. Bij de vuurplaatsen is meestal (maar niet altijd) een houtvoorraad aanwezig. Neem eventueel voor de zekerheid zelf hout mee, want dit haal je beter niet uit de natuur. Er ligt al een rooster in de 'haard' en er staan bankjes.

Veiligheid

De wandelroutes in dit artikel hebben, tenzij anders vermeld, maximaal moeilijkheidsgraad T2 volgens de SAC-schaal. Ze liggen wel op grote hoogte, waar het weer soms compleet anders is dan in het dal. Bekijk de weersvoorspelling van Meteo Swiss en de webcambeelden van de bergstations. Doorloop ook mijn gratis checklist Veilig Bergwandelen voordat je op pad gaat. Handige telefoonnummers: Rega (bergredding): 1414 en ambulance: 144.

Meer fietsroutes

Ik stapte een dag op de fiets en dat smaakt absoluut naar meer. Het is voor de meeste routes handig om al wat ervaring te hebben met mountainbiken of gravelbiken. Over een grindpad met flinke helling naar beneden fietsen kan de eerste keren wat spannend zijn.

Ik huurde een elektrische mountainbike bij Sport Beat aan de hoofdstraat van Flims. Op aanvraag leen je er een slot, reparatieset en fietshelm bij. Neem zelf een telefoonhouder voor op je stuur mee of kies een gemarkeerde route, zodat je geen telefoon nodig hebt voor navigatie. Zie deze pagina met de mooiste fietsroutes nabij Flims en Laax.

Zo kom je in Flims

Er rijdt een rechtstreekse trein van Zürich naar Chur. Zürich is vanuit Nederland slapend bereikbaar met de nachttrein. Stap in Chur in de Postbus naar Flims. Veertig minuten later sta je op de perfecte uitvalsbasis voor avonturen in Sardona Werelderfgoed. Honden zijn welkom in deze bus. Je plant je reis via de SBB-website of app, waar je ook direct tickets kan bestellen. Zie ook mijn tips voor treinreizen naar en door Zwitserland.

Je reis met de FlemXpress omhoog plan je via de informatiepagina. Tickets kan je online of ter plekke aan de balie kopen. Honden reizen gratis mee.

Fijn overnachten

Ik logeerde tijdens de gehele trip bij Hotel des Alpes Flims. Dit comfortabele hotel ligt aan het busstation en dichtbij de Caumasee. De kamers zijn ruim en hebben een balkon met goed uitzicht. Een uitgebreid ontbijt en gebruik van de sauna en het zwembad zijn inclusief bij je boeking. Honden zijn welkom in het hotel en kunnen mee op alle bovengenoemde wandeltochten, in de kabelbaan en in het openbaar vervoer. Houd er wel rekening mee dat her en der vee vrij rondloopt.

Je krijgt bij je overnachting gratis de lokale Gästekarte. Daarmee reis je gratis met de Postbus & streekbus Flims Laax Falera. Je krijgt 50% korting op je bezoek aan de Caumasee en 20% korting op raftavonturen in de Rijnkloof. Zie de link voor alle kortingen die deze kaart geeft.

Uitzicht vanaf het balkon van mijn hotelkamer in Flims

Lekker eten

Ik was wat lui en dineerde elke avond in het restaurant van mijn hotel. Trattoria Pizzeria Il Forno serveert, zoals de naam al doet vermoeden, Italiaanse gerechten. De pizza's zijn er echt heerlijk, met luchtig deeg en goede kwaliteit beleg. Je hebt ook ruime keuze uit andere Italiaanse gerechten, waarvan een deel met het seizoen verandert. Ik at er bijvoorbeeld ook gnocchi met pompoen.

Andere fijne locaties om te dineren: Restaurant PIZ in het me and all hotel Flims bij het dalstation van de FlemXpress, en het restaurant in het Riders Hotel. Beiden zijn nog iets fancier dan Il Forno. Een compleet overzicht van horeca vind je hier.

Insider tip voor een drankje met uitzicht: haal wat lekkers bij de bar van Schweizerhof, neem de lift naar de bovenste verdieping en geniet van de zon op het dakterras. Je bent hier ook welkom als je niet in het hotel logeert, maar wel wat bij de bar bestelt. Kijk bij binnenkomst ook even goed om je heen in het prachtig onderhouden oude hotel.

Ik beleefde dit avontuur in samenwerking met het toeristenbureau van Flims & Laax.