Sterren kijken in Nederland doe je op deze 8 locaties

Een groot voordeel van het vroege donker in de winter, vind ik dat je niet zo laat op hoeft te blijven om sterren te kijken. Op een heldere winteravond ga ik na het eten regelmatig nog even naar buiten om naar de sterrenhemel te kijken. Helaas zie je niet overal in Nederland die sterrenhemel even goed. Ik geef je tips voor sterren kijken in Nederland.

Tips voor sterren kijken

Het zal je niet verbazen dat je meer sterren ziet als het donkerder is en er (bijna) geen wolken aan de hemel staan. Ga dus

• niet te snel na zonsondergang en niet rond zonsopkomst op sterrenjacht
• kies een nacht met (bijna) nieuwe maan, omdat de volle maan de hemel (te)veel verlicht ’s nachts
• check de weersvoorspelling om te voorkomen dat je midden in de nacht je bed uit komt om naar een donker wolkendek te staren

Kies een rustige plek uit waar je ongestoord sterren kunt kijken, zonder inbreuk te maken op privacy van andere mensen of een gevaar te vormen voor jezelf of anderen. Neem een kleed of (lig)stoel mee en in de winter natuurlijk voldoende warme kleding. Extra romantisch wordt het met een wijntje of kop warme choco. Zet alle (zak)lampjes uit en laat je ogen aan het donker wennen. Ga op zoek naar sterrenbeelden voor extra plezier.

De sterrenbeelden

Sterren kijken wordt extra leuk als je op zoek gaat naar sterrenbeelden. Bij sterrenbeelden denk je misschien aan de horoscoop in een krant of tijdschrift, die je voorbereid wat komen gaat. We hebben het hier echter over sterrenbeelden in de lucht, die gevormd worden door een verzameling sterren die altijd in dezelfde verhouding tot elkaar staan en zo altijd dezelfde ‘vorm’ maken. De bekendste is ‘het steelpannetje’, officieel de Grote Beer (of in het Engels: big dipper) genaamd. Dit sterrenbeeld kun je gedurende het hele jaar zien. Aan de hand van de steelpan kun je de Poolster vinden. Zoek daarvoor de ‘schenkkant’ van het pannetje en trek die lijn door naar boven. Doe de lengte van de schenkkant keer vijf vanaf de bovenkant van de pan (boven het schenktuitje) en je vindt de Poolster. Recht onder de Poolster is het noorden.

De Poolster maakt onderdeel uit van de Kleine Beer, die lijkt op een vlieger of (vind ik) een steelpannetje. Ook Cassiopeia is vaak goed te herkennen, omdat deze de vorm van een W heeft. Niet alle sterrenbeelden zijn het hele jaar door zichtbaar dankzij de draaiing van de aarde om haar as.

Kun je wel wat hulp gebruiken bij het identificeren? Gebruik de app Sky Map als hulpmiddel bij het zoeken naar sterrenbeelden.

Op zoek naar vallende sterren

Een vallende ster is niet echt een ster die uit de hemel valt, zoals ik als kind dacht. Nee, een vallende ster is een klein stukje steen dat fel oplicht. Dit stukje steen gaat namelijk zo snel door onze dampkring, dat hij ontvlamt. Die lichtstreep in de nacht is dus geen ster die uit de hemel valt, maar een stuk steen dat in de brand staat. Grotere stukken steen branden langer en zijn dus langer als een lichtstreep te zien dan kleine stukjes steen. Is een stuk steen groot genoeg om de aarde te bereiken voordat hij verbrandt, dan ontstaat er een krater.
Hoor je in het nieuws over een meteorenzwerm? Dan moet je ’s nachts naar buiten, want zoveel vallende sterren tegelijk zien moet je echt eens meemaken in je leven. Of eigenlijk vaker dan eens, want het is zo indrukwekkend! Wil je weten wanneer je de volgende meteorenzwerm kunt verwachten? Schrijf de data van deze website dan even in je agenda.

1. Dark Sky Park Lauwersmeer

Sinds 2016 is het Nationaal Park Lauwersmeer een Dark Sky Park. Een Dark Sky Park is een gebied (ergens op de wereld) waar het ’s avonds nog écht donker is, omdat er weinig lichtvervuiling is. Best bijzonder dus, dat we dat in ons flink bevolgde landje bestaat! In het Lauwersmeergebied zijn meerdere torens gebouwd, vanaf waar je liggend naar de sterren kunt kijken. Eigenlijk maakt het niet veel uit waar je precies heen gaat, als je maar uit de buurt van (straat)verlichting blijft. Je kunt hier ook je tent op zetten en een microavontuur beleven, waarbij je ’s nachts vanuit je slaapzak wegdroomt bij de vele lichtpunten in de hemel.

2. Zwarte Haan in Friesland

Zwarte Haan, een gehuchtje in Friesland, voelt echt als het einde van de wereld. Aan het eind van een doodlopende, smalle weg bereik je de dijk. Vanaf de dijk en de achterliggende buitendijkse gebieden is het écht donker en zie je de sterrenhemel zo helder als je hem bijna nergens anders in Nederland ziet.
(ik maakte een roadtrip langs Zwarte Haan als onderdeel van een microavontuur in dit dunbevolkte deel van Nederland)

3. Sterren kijken op de Waddeneilanden

De Nederlandse, dunbevolkte Waddeneilanden zijn natuurlijk ook perfecte plekken om sterren te kijken. Volgens mij wordt het niet beter dan met het geruis van de golven op de achtergrond in de duinen liggen sterrenkijken. Zoek natuurlijk wel even de onbewoonde (natuur)gebieden van de eilanden op voor minimale lichtvervuiling. De Boschplaat op Terschelling is het tweede officiële Dark Sky Park van Nederland.

4. De donkere heidevelden in Drenthe

Vanaf de open velden in Drenthe kun je goed de sterrenhemel observeren. Ga ’s avonds eens één van de heidegebieden of landweggetjes op en je hebt een weids uitzicht op de nachtelijke hemel. Op het Natuurkampeerterrein bij Borger mag je ook ’s winters logeren, waarbij je vanuit je tent naar de sterren tussen de hoge dennen boven je hoofd kijkt.

5. Het Vuile Gat in Zuid-Holland

Het valt niet mee om echt donkere gebieden te vinden in Noord- en Zuid-Holland, wat niet zo gek is gezien hoe dichtbevolkt dit gebied is. Ik kwam tijdens mijn research wel de tip tegen naar het Zwarte Gat te gaan, wat één van de donkerste plekken in het Westen van Nederland moet zijn. Wie echt veel sterren wil zien vanuit Zuid- of Noord-Holland, kan beter naar één van de Waddeneilanden of Zeeland gaan.

6. De zandvlaktes van de Veluwe

Vanaf de zandvlaktes van de Veluwe zie je ontzettend veel sterren. In veel gebieden mag je na zonsondergang niet komen i.v.m. rust van de dieren, dus doe voor vertrek even onderzoek naar de regels. Op het natuurkampeerterrein van Staatsbosbeheer aan het Kootwijkerzand en geniet je ’s nachts vanuit je tent van de sterrenhemel.

7. De Maasduinen in Limburg

Het Nationaal Park Maasduinen is de donkerste plek van Limburg. Je hoeft hier niet lang te zoeken naar de perfecte locatie, want in welk deel van het natuurgebied je ook staat: de uitzichten zijn goed! Maak eerst overdag een wandeling om de mooiste plekjes uit te kiezen, zodat je ’s avonds precies weet waar je heen moet rijden. Ik vond het zelf heel fijn om ’s avonds aan het Reindersmeer te genieten van de zonsondergang.
Je kunt in de buurt van de Maasduinen heel fijn slapen in een tipi van Parc Buitengewoon, waar je ’s winters in de kas slaapt (= glazen dak = warm sterren kijken!).

8. De stranden van Zeeland

De Zeeuwse stranden zijn ’s nachts goed donker, mits je op afstand blijft van strandtenten en dorpen. Neem een picknickkleed en een slaapzak mee en geniet met het geluid van de branding op de achtergrond van de eindeloze sterrenhemel.

Meer sterren kijken?

Je kunt natuurlijk ook met een georganiseerde excursie mee gaan. Bezoek eens een publiekssterrenwacht en bekijk de sterren via een telescoop. Op de website Blue Marble Navigator vind je een kaart van de echt donkere gebieden op de wereld.