3-daagse wandelroute in Zuidwest-Friesland
Een wandelroute langs de enige drie kliffen van Nederland, dwars door Friese bossen en langs het IJsselmeer. In drie dagen ontdek je vier Friese stadjes, ga je packraften en wandel je door glooiende paden vol historie. Deze verrassende 3-daagse wandelroute in Zuidwest-Friesland is ideaal voor een microavontuur in eigen land.
--> ook mogelijk: reisverslag overstaan en direct naar de praktische reisgids gaan
🪶Reisverslag 3-daagse wandelroute in Zuidwest-Friesland🪶
Dag 1: van Sloten naar Rijs
In nog geen tien minuten loop ik van de bushalte aan de ene kant van Sloten naar de Korenmolen De Kaai aan de andere kant. Sloten is het kleinste van de Friese elf steden en nog kleiner dan mijn Drentse geboortedorp. Het is nu stil op straat, maar dat is 's zomers anders. Niet alleen zijn er dan veel meer bezoekers, de stadsschutterij vuurt in de zomer op vrijdagavond het kanon naast de molen af. 'Se knalle my de skilderijen hast fan 'e muorre ôf'*, vertelt een buurtbewoonster heel droog. Een praatje maken op straat, dat lijken ze in deze stad heel normaal te vinden.
Aan de rand van sloten voegt vriendin Nathalie zich bij me. Samen gaan we op 3-daags wandelavontuur. Voor mij de zoveelste, voor haar de eerste. We kunnen rustig wennen, want drie kwartier verderop in Wijckel ligt onze lunchplek. Jitske van B&B de Theetuin heet ons welkom in haar groene tuin. Al snel komt het Delftsblauwe servies op tafel. We maken een keuze uit vele soorten losse thee, terwijl Jitske seizoenssoep en een sandwich met daslookpesto en Terschellinger kaas voor ons bereid. 'Alles is puur en zoveel mogelijk zelfgemaakt,' vertelt ze. Naast getalenteerd bakster en kok blijkt ze ook ambassadeur van de regio. 'Wist je dat Wijckel een van de oudste nederzettingen van deze regio is? En: zie je dat de kerktoren heel groot is in vergelijking met het kerkdeel erachter? Daar stond eerst een ander kerkgebouw'.
* 'ze knallen me de schilderijen bijna van de muren af'
Op naar het Friese bos
Met goed gevulde maag wandelen we Wijckel uit. Ook nu wandelen we een paar kilometer langs de weg, maar dan bereiken we het bos. De bodem van de Starnumanbossen is bedekt met varens en paddenstoelen en slingerpaadjes. Aan de andere kant van een vaart ligt Bos Elfbergen, het grootste bos in Gaasterland. Dit is een van de gemengde bossen die hier in de 19e eeuw aangelegd werd voor de houtproductie. Nu is het een mooi wandelgebied met een vijver met houten bruggetje tussen de herfstbomen. Het bos grenst aan het dorp Oudemirdum, waar we het Bezoekerscentrum Mar en Klif binnenlopen.
Hier leren we dat de glooiingen in Gaasterland (Gaasten is Fries voor 'heuvels') in de voorlaatste ijstijd ontstonden. Even een opfrisser: deze ijstijd begon 220.000 jaar geleden en duurde 80.000 jaar. Dikke ijskappen strekten zich vanuit het noorden uit tot in Midden-Nederland. Ze lieten stenen en keileem (mix van klei en zand) achter. De heuvels in Gaasterland ontstonden doordat die keileem door de ijsmassa opgedrukt werd en plooide. 'De boeren ploegen nog altijd stenen op die helemaal uit Scandinavië komen,' vertelt Piet, die we bij het bezoekerscentrum opgepikt hebben.
Op pad met Piet
Piet is vraagambassadeur van Nationaal Landschap Zuidwest-Friesland. Hij loopt met ons mee naar de Oudemirdumer Klif. 'Er liggen drie van zulke kliffen aan de IJsselmeerkust. Ze zijn met hun paar meter hoogte niet te vergelijken met die in Frankrijk, maar wel uniek in Nederland.' Hoe deze kliffen ontstonden? 'Dit waren de randen van het land, waarvan grond werd weggeslagen door de golven van de Zuiderzee'. De zes meter hoge klif is nu begroeid met planten en bomen, maar 'als we er een laag vanaf zouden snijden, zouden we het rood van de keileem zien.'
'Er zitten hier veel buizerds. En de sperwer en wespendief (roofvogels, red.) broeden hier ook,' vertelt Piet ons enthousiast als we terug naar het dorp lopen. We verlaten Oudemirdum aan de kant van Rijs. ‘We gaan weer bergop,' meldt Piet. Nathalie en ik lachen, maar zien dan dat de weg echt omhoog loopt. De glooiingen van Gaasterland zijn niet te missen. In het bos vertelt Piet ons meer over de roofvogels die hij hier al jarenlang in de gaten houdt. Hij wijst ons ook een dassenburcht. 'Dat gele zand op de bosgrond hebben ze uit de burcht gegraven. Dit is niet de enige ingang,' wijst hij naar een diepe tunnel. 'Hun burcht hier is zo 50 vierkante meter groot'.
Adellijk logeren
Onze breinen zoemen van alle informatie als we bij B&B Rijsterbosch aankomen. 'Kijk dat huis,' wijs ik naar een statig wit pand. 'Ja, daar slapen we,' weet Nathalie. Slapen we vanavond als adel? Zo voelt het wel als gastvrouw Els ons welkom heet. Ze maakt zelfs een buiginkje als ze ons een hand geeft. Ze leidt ons door de authentiek ingerichte ontbijtzaal naar onze ruime kamer. 'Het huis is in 1889 gebouwd en kreeg al vrij snel een recreatiebestemming'. Hier logeren al ruim 100 jaar reizigers, maar het bed is gelukkig sindsdien wel vervangen.
We dineren in het naastgelegen statige witte pand van Hotel Restaurant Jans. We vullen onze energie aan met risotto met zomergroenten en paprikasaus. Onze vriendelijke ober vertelt ons over het zeearendpaar dat in de buurt nestelt. Die immense roofvogel spotten, dat gaat op mijn wensenlijst voor de rest van dit avontuur.
Dag 2: van Rijs naar Stavoren
Na een koninklijk ontbijt met een etagère vol kleine broodjes, vers beleg en pepernoten steken we de weg over. Voordat we aan de derde etappe beginnen, gaan we packraften. Dat betekent: wandelen met een lichtgewicht opblaasboot en peddels in je rugzak en waar mogelijk varen in plaats van lopen. Sylvana van Woodssteps biedt packraftavonturen in Gaasterland. Ze heeft onze tassen al klaarstaan als we aankomen. Na een korte uitleg gaan Nathalie en ik zelfstandig op pad.
We wandelen een stukje door het Rijsterbos. Bij een steiger gebruiken we de speciale pompzak om de packraft op te blazen. De boot in de sloot en instappen maar. Dat gaat bij een van ons soepeler dan bij de ander (ahum), maar dan peddelen we toch echt naar natuurgebied het Wyldemerk. We zijn de enigen op de sloten en peddelen rustig langs het riet. We bereiken het meer dat ontstond door zandafgraving, maar nu heel natuurlijk aanvoelt. Tijd om de packrafts op de steiger te tillen, leeg te laten lopen en weer in te pakken. We wandelen een paar kilometer door het herfstige bos, voordat we onze packraft-tas bij Woodssteps weer omruilen voor onze eigen wandelrugzakken.
Langs de Mirnser Klif naar Stavoren
Over mooie paden van het Rijsterbos bereiken we het Mirnser Klif. De golfjes van het IJsselmeer klotsen op het zandstrand. We pauzeren uit de wind en in de zon tegen het paviljoen. Kitesurfers laten zich aan immense vliegers over het water sleuren. Vanaf hier wandelen we tot het dorp Laaxum over de verharde weg. Het wandelpad dat ik hoopte te nemen, bestaat niet meer. De vogelkijkhut langs dat voormalige pad is een paar honderd meter verplaatst en tijdens ons bezoek nog niet geopend. Een goed stuk wandelen om beiden in onze eigen gedachten te verzinken.
In Laaksum kijk ik ietwat verbaasd om me heen. Deze paar huizen zijn het dorp dat bij het kleinste vissershaventje van Europa hoort? Het visserijsucces van het dorp verdween met de aanleg van de Afsluitdijk. In het hoekige gebouw bij de haven werden vroeger haringen gezouten en gerookt. Daar zit nu een (tijdelijk gesloten voor renovatie) visrestaurant in.
Langs het Rode Klif naar Stavoren
We wandelen over de dijk naar Stavoren. Langs de route ligt het Rode Klif. De rode kleur van de 10 meter hoge (keileem)klif is overgroeid, maar de verhoging is duidelijk zichtbaar. Bovenop staat een monument met de leus 'liever dood dan slaaf'. Deze verwijst naar de Slach by Warns in 1345, waarbij de Friezen het wonnen van de de Hollandse graaf Willem IV (zie hier een geschiedenislesje).
Na nog wat schapenslalom op de dijk steken we de Johan Frisosluis over. We hebben Stavoren bereikt. Deze stad kreeg in de 11e eeuw al stadsrechten en wordt daarom 'de oudste stad van Friesland' genoemd. In de oude haven valt ons oog meteen op de grote waterspuwende vis, één van de 11Fountains van Friesland. Minder opvallend is het beeldje van het Vrouwtje van Stavoren. Het Vrouwtje komt uit een Friese legende over een rijke, hebzuchtige vrouw die door haar eigen hoogmoed al haar rijkdom verliest.
Ik voel me ook ietwat hebzuchtig als we onze accommodatie bereiken. Een hoekige woonboot met het waterthema doorgevoerd in het interieur. Dekbedden met gekleurde vissen. Glazen met mooie tinten blauw. Een zitje op het zonnige terras. Ik wil hier wonen en elke dag uitkijkend over het water thee slurpen uit die mooie glazen! Maar nu eerst: diner met misschien wel het mooiste uitzicht van Stavoren. Genietend van de gegrilde aubergine en parelcouscous van restaurant Kade hebben we uitzicht op de haven en de vuurtoren.
Dag 3: van Stavoren naar Workum
Na een heel uitgebreid en traag ontbijt op de woonboot, strikken we onze veters voor de laatste wandeldag. Ook vandaag zullen we langs het IJsselmeer wandelen en de centra van drie Friese steden bezoeken. De eerste van de drie verlaten we met stevige pas richting de dijk. We volgen de groene strook, met links het zonnebadende IJsselmeer en rechts een fietspad en een brede sloot. Als ik me niet vergis, werd de Elfstedentocht daar geschaatst.
We zijn de enige wandelaars vanmorgen, maar zeker niet de enige bezoekers. Grote groepen Nijlganzen zijn hier samengekomen en fladderen regelmatig luid gakkend van hun rustplaats op. Grauwe ganzen en kolganzen vliegen over. Zou vandaag de dag zijn dat er ook even een zeearend over komt vliegen?
De Bocht van Molkwerum
De Bocht van Molkwerum is duidelijk zichtbaar in het landschap. In deze ondiepe bocht in het IJsselmeer bij Molkwerum vergingen vroeger veel schepen. Nu is het een natuurgebied met een in het riet verstopte vogelkijkhut. We hebben geen verrekijker mee, maar besluiten toch een kijkje te nemen. Een compleet in het groen geklede man komt ons tegemoet. 'Wat heb je vandaag gezien?' vraag ik hem. Hij somt een lijstje op, waarvan ik vooral getriggerd wordt door 'lepelaar'. Of de grote witte vogels ook zonder verrekijker te zien zijn? 'Ik loop wel even mee,' wijst hij naar zijn verrekijker.
In de hut waan ik me in een uitzending van Vroege Vogels. De man vertelt enthousiast over alle vogelsoorten die hij hier tijdens zijn wekelijkse bezoekjes spot. Hij wijst ons een grauwe kiekendief, die vlakbij de hut landt. We spotten ook de lepelaars, die zitten te dutten tussen de ganzen. Dan vliegen de ganzen massaal op. 'Dat is meestal een teken dat er een grote rover in de buurt is. Eens even kijken,' zegt de vogelaar. 'Zouden jullie geluk hebben... ja, jullie hebben geluk. Daar landt net de zeearend'. Ik weet niet hoe snel ik bij de kijker moet zijn. Ja hoor, daar zit de enorme bruine vogel. Hij is duidelijk echt heel groot, want de kraaien die om hem heen hupsen lijken kleine vogeltjes.
Hindeloopen
Stuiterend van enthousiasme volg ik Nathalie terug naar de dijk. Missie geslaagd, zeearend gezien! De navigatie-app hebben we vandaag niet nodig. Zo dicht mogelijk bij het water blijven lopen, in de richting van het kerkje van Hindeloopen. We hebben beiden een missie in Hindeloopen: Nathalie zoekt een zonnig terras, ik de bekendste bezienswaardigheden van het stadje. Het Eerste Friese Schaatsmuseum, de fontein Flora & Fauna, het blauwe reddingboothuisje... Nathalie slaagt ook in haar missie. In t-shirt op het terras (uhh, het is toch oktober?) kijken we uit over de oude haven.
The end
Vanuit Hindeloopen wandelen we een paar kilometer door een natuurgebied. De rode zeilen van langsvarende zeilboten passen perfect in het herfstkleurenpallet van het riet en de struiken. Bij het strand van Workum buigen we van het IJsselmeer af. We volgen een breed kanaal naar het gezellige centrum van de laatste Friese stad op onze route. In Workum kan je het Jopie Huisman Museum bezoeken, je afvragen of je de Leeuwenfontein mooi vind of 'toch iets te kitch' en tussen oude panden proosten op een geslaagd avontuur. Niet overslaan: Friese koek halen bij bakkerij Van der Werf (naamgenoot van Vrouwe Influencer!).
📖Praktische reisgids voor deze 3-daagse wandelroute in Zuidwest-Friesland📖
De 3-daagse wandelroute
Ik deel hieronder de drie etappes zoals ik die gelopen heb. Ze zijn elk 14 tot 19 kilometer lang en je kan ze moeilijk inkorten. Vertrek 's morgens op tijd, zodat je ruim de tijd hebt voor bezienswaardigheden onderweg.
Vind je deze wandelafstanden te pittig? Ik zette ook een fietsalternatief voor deze route uit.
Een fietsalternatief
Deze etappes zijn kort en ook goed te doen voor wie niet zo vaak fietst. Zo is er tijdens en na de fietstocht ook tijd voor een wandeling in de bossen of langs de kust. Je kan etappe 2 en 3 samenvoegen om er een tweedaagse van te maken.
Tip: kijk voor de beste fietsrichting in de weersvoorspelling naar de windkracht en -richting. De eerste etappe is veruit de langste, omdat ik er een ronde van wilde maken zonder de overnachtingsplekken te wijzigen. Heb je op dag 1 minder tijd dan op dag 3? Fiets de route in linksom.
Neem je geen eigen fiets mee? Fytsmakkerij in Workum verhuurt fietsen.
Zo kom je er
De route begint bij de bushalte van Sloten en eindigt bij het station van Workum. Dat maakt hem goed bereikbaar met het openbaar vervoer. Plan je reis via 9292.nl.
Kom je met de auto? Parkeer hem bij het station van Workum en reis met het openbaar vervoer naar Sloten. Je vindt de beste route via 9292.nl. Je kan je auto ook bij het TOP-punt in Sloten parkeren en na je laatste wandeldag terugreizen naar Sloten.
Beste seizoen
Ik zou deze route lopen als er blad aan de bomen zit, de temperaturen boven de 10 graden blijven en de windkracht niet zo hoog is dat je niet ontspannen op een dijk wandelt.
Niet missen: Bezoekerscentrum Mar en klif
Ik waardeerde het landschap waar we doorheen wandelden nog meer na mijn bezoek aan bezoekerscentrum Mar en Klif. Ik ben geen fan van lange lappen droge tekst (understatement) en kan de interactieve to the point uitleg hier enorm waarderen. Het bezoekerscentrum is leuk voor kinderen en volwassenen. Mijn persoonlijke hoogtepunt: knaagdier-botjes uit een uilenbal pulken. Alle informatie over het ontstaan van de glooiingen in het landschap en de kliffen gaven context aan het wandelavontuur. Hoe vaak wij daarna niet 'kijk, hier zie je ook die glooiingen' tegen elkaar gezegd hebben...
Niet missen: packraften in Gaasterland
Je tweede dag van het avontuur wordt er wat langer van, maar packraften in Gaasterland wil je echt niet missen. Je boekt dit avontuur bij Sylvana van Woodssteps in Rijs. Sylvana geeft je heldere uitleg over het opblazen en leeg laten lopen van de opblaasboot. Je krijgt een kaart met ingetekende route mee en navigeren daarmee is niet ingewikkeld. De route die wij deden ligt in natuurgebied de Wyldemerk. Je peddelt 2 kilometer naar een stil meertje en wandelt door het bos terug naar Rijs. De totale (extra) wandelafstand is 7,5 kilometer.
Lunchtijd!
Op etappe 1 kan je vroeg lunchen bij B&B de Theetuin in Wijckel. Door fysieke klachten kan eigenaresse Jitske de theetuin momenteel niet dagelijks openen. Maar ze gaf aan dat je haar mag appen om te vragen of ze je thee met taart of een lunch van pure ingrediënten kan serveren in haar prachtige tuin. Haar telefoonnummer staat op haar website.
Na het packraften op dag 2 kan je bij Paviljoen 't Mar lunchen met uitzicht. Je kunt ook je eigen picknick meenemen en die op het strand eten. Het restaurant in het Haventje van Laaksum vond ik geen aanrader.
Op etappe 3 heb je keuze uit diverse lunchplekken in Hindeloopen. Er zit bijvoorbeeld een leuk pannenkoekenhuis met terras.
Lekker dineren doe je hier
In Rijs dineerden we bij Hotel Restaurant Jans. Het statige witte gebouw waarin dit restaurant zit baarde me een beetje zorgen. Is het daar niet te fancy om binnen te lopen in mijn wandeloutfit en wandelschoenen? Zorgen om niets, want we werden heel hartelijk verwelkomd. Er is ruime keuze uit gerechten, waaronder ook een vegetarische en veganistische optie. Het belangrijkste: het smaakte heel goed.
In Stavoren gingen we bij Grand Café Kade aan tafel. Dit restaurant ligt aan het eind van een kade in de oude haven van Stavoren. Ook hier geniet je van goed eten in een informele sfeer. Het interieur is gezellig, maar het uitzicht op de haven, oude boten en rode vuurtoren steelt de show. Ook hier staan vegetarische opties op het menu.
Supermarkten onderweg
- Dagwinkel in Sloten (winter 2025/2026 gesloten, sowieso vaak afwijkende openingstijden in het laagseizoen)
- Lekker Makkelijk in Oudemirdum
- Plus in Stavoren
- Spar in Hindeloopen
- Aldi in Workum
Let op: op etappe 2 kom je voor het avondeten dus geen supermarkt tegen.
Uniek overnachten
Red je het niet om naar Sloten te reizen en diezelfde dag nog etappe 1 te lopen? Overnacht de avond voor vertrek in knusse B&B de Theetuin. Lunch of dineer bijvoorbeeld in Sloten, en wandel daarna in 30-45 minuten naar Wijckel.
Na etappe 1 overnachtten we in B&B Rijsterbosch in Rijs. Deze luxe bed en breakfast ligt tegen het Rijsterbos en op loopafstand van Woodssteps. Gastvrouw Els is heel vriendelijk en maakt het lekkerste ontbijt: met kleine broodjes, puur appelsap van de buurman en smakelijke details. Voordat het ontbijt-tijd is, geniet je van het übercomfortabele bed. Liever meer low-budget overnachten? Bij Camping Rijsterbos huur je een ingerichte (safari)tent of overnacht je in je eigen tent.
De tweede nacht logeerden we in Houseboat Boei & de Boot in Stavoren. De moderne woonboot is stijlvol en kleurig ingericht. Je loopt vanaf de boot zo het centrum van Stavoren in. 's Morgens kan je een verfrissende duik nemen vanaf het zwemvlot aan het zonnige terras. Je mag gratis gebruikmaken van de kano en het sup-board. Is deze fijne accommodatie volgeboekt, of reis je met een kleiner budget? Er zijn nog veel meer accommodaties in Stavoren om uit te kiezen.
Dit is ook leuk om alleen te doen
Deze route is heel gezellig om samen met een vriend(in) te doen. Er zitten wat lange stukken over verhard pad tussen de weilanden tussen. Ideaal om bij te praten zonder te hoeven kijken waar je je voeten neer moet zetten. Solowandelend zijn deze stukken misschien minder leuk, al lenen ze zich perfect voor introspectie of het luisteren van je favoriete podcast (1 oortje in i.v.m. verkeer). De stukken door het bos en over de dijk zou ik ook solo heel fijn vinden. Wind in je haar, vogelgeluiden in je oren en genieten van de rust.
De hond kan mee
Ik wandelde zelf zonder hond, maar heb wel op de bordjes gelet. Volgens mij is je hond overal aangelijnd welkom. Je wandelt grote stukken over de dijk, waar ook schapen grazen. Er zijn geen klaphekjes, maar opstapjes om over de hekken heen te komen. Daar zal je je hond moeten tillen. Je kan ook de alternatieve route over de smalle asfaltweg nemen, maar door langsrijdend verkeer loopt dat veel onrustiger. Je mag zelf nog even op zoek naar hondvriendelijke alternatieve accommodatie.
Niet vergeten mee te nemen
- schoenen met voldoende demping, want je loopt lange stukken op harde ondergrond
- warme en winddichte kleding, want het kan flink waaien aan de IJsselmeerkust
- sneldrogende handdoek voor als je onderweg een dip wilt nemen
- verrekijker en (digitale) vogelgids + Merlin BirdID-app voor het herkennen van vogelgeluiden
- paddenstoelengids (in de herfst)
Ik ontwierp en liep deze route in samenwerking met Visit Friesland. Op Friesland.nl vind je meer inspiratie voor avonturen, bezienswaardigheden, restaurants en overnachtingen.