Een 4-daagse huttentocht in Ticino

Vanuit de trein naar het Zuid-Zwitserse kanton Ticino scroll ik door mijn Instagram-feed. Ik zie groepen van 30 man die over bekende wandelroutes zoals de Tour de Mont Blanc lopen. Nah, niets voor mij, ik voel me liever helemaal alleen in de natuur. Ik heb dan ook een grote voorkeur voor minder bekende wandelroutes en niet-gemarkeerde wandelroutes. Gelukkig stelt de 4-daagse huttentocht in Ticino daarin niet teleur. Reis mee naar de rustige groene Lepontine Alpen op de Italiaanse grens.

Zo begon de 4-daagse huttentocht in Ticino

Stijlvolle vrouwen in fashionable zomerjurken, palmbomen langs de weg en kleurrijke huizen aan de Piazza Grande. De stad Locarno ligt in Zwitserland, maar voelt als Italië. Hier wordt je aangesproken in rap Italiaans, krijg je keuzestress van de vele gelato-winkeltjes en slenter je langs Lago Maggiore. Ik vind het moeilijk te geloven dat dit ook Zwitserland is.

De vriendelijke receptionist van Hotel Rio Garni, een comfortabel hotel tegenover het station, geeft me alvast een voorproefje van wat ons te wachten staat. ‘Is a lot up and down. We do it by helicopter,’ meldt hij. Hij omcirkelt op een kaart de vier valleien en drie berghutten die we gaan bezoeken. Enthousiaster wordt hij van het omcirkelen van restaurants op de stadsplattegrond. Ik moet het hem nageven: zijn culinaire tips zijn fantastisch (tip: restaurant Blu aan Lago Maggiore - veel vega(n) opties!).

Vallei 1, bergkam 1, berghut 1

‘Is this the train to Borgnone-Cadenza?’ vragen we aan de behulpzame machinist. Het antiek uitziende treintje blijkt ons inderdaad de Centovalli-vallei in te brengen. Digitale schermpjes met reisinfo kenden ze in het bouwjaar van de trein nog niet, dus we zijn afhankelijk van een seintje van de machinist. Hij toetert kort terwijl hij van ons stationnetje in the middle of nowhere wegrijdt. We staan in de beroemde Centovalli, vertaald naar ‘honderd valleien’ vanwege de vele zijdalen.

Een blik op de Komoot-kaart is demotiverend. Het hoogteprofiel is een lange stijgende lijn met hellingspercentages tot 38%. Ook in Ticino ontsnappen we niet aan de hittegolf en ik zweet al voordat ik de eerste stappen gezet heb. Gelukkig ben ik gewapend met ruim drie liter water en een drang naar avontuur.

Onder parasol van tamme kastanjes zigzaggen we de heuvel op. De vele gele bladeren op de grond doen me denken dat de herfst hier al begonnen is. De sierlijk fladderende vlinders en groene varens bewijzen het tegendeel. Hijgend bereik ik het dorpje Lionza. Het voelt gek om in Zwitserland langs palmbomen, bloeiende rozenstruiken en Mediterrane bouwstijlen te lopen. Een dik ingepakte motorrijder vertelt ons over de dieren die we in dit gebied kunnen spotten. ‘Ik stond hier eens oog in oog met de wolf. En de adelaar cirkelt elke middag boven de heuvel’.

Steil klimmen

Na nog een fotogeniek gehucht, Saureè, begint de langste steile klim omhoog. Over een tapijt van beukenbladeren zet ik die beenspieren in actie. Rechterstok, linkervoet, linkerstok, rechtervoet. Even zweet uit de ogen vegen. Rechterstok, linkervoet, linkerstok, rechtervoet. Hoe hoger we komen, hoe dunner de beuken worden en hoe meer rotsblokken rond het pad liggen.

Na zo’n duizend meter stijgen bereiken we het open landschap op de bergkam. Genietend van een zacht windje kijk ik uit over de valleien aan beide kanten. Links de vallei waar we eerder die dag uit het antieke treintje stapten. Rechts de vallei waar we morgen naar afdalen. Maar eerst: rechtdoor over de bergkam, op zoek naar onze overnachtingsplek.

Het duurt niet lang voordat ik mijn droomhuis zie liggen. Refugio Corte Nuovo is een in 2014 gerestaureerde berghut met een bijgebouw dat momenteel gerestaureerd wordt. We komen de onbemande berghut binnen met een sleutelcode die we bij onze boeking ontvingen. Binnen is het aangenaam koel en van alle gemakken voorzien. We besluiten eerst af te koelen onder de buitendouche met panoramisch uitzicht. We hebben het rijk voor ons alleen, dus ik laat me topless in de zon opdrogen. Opgefrist duiken we de voorraadkast in. Tegen betaling mogen we de aanwezige pasta, rijst en polenta en bijpassende sauzen eten. We koken een simpele pastamaaltijd, die we met uitzicht op groene bergen opeten. Moe maar voldaan kruipen we na zonsondergang onze bedden op de vide in.

Dag 1 van de 4-daagse huttentocht in Ticino in het kort

• 4,8 kilometer lopen
• 1.030 meter stijgen
• overnachting in onbemande berghut Corte Nuovo
  • op 1.635 meter hoogte
  • vooraf reserveren via website
  • er zijn basisingrediënten voor een avondmaaltijd en bier, wijn en frisdrank aanwezig - neem eigen ontbijt en lunch mee
  • gratis (warme) buitendouche
  • buitentoilet aanwezig
  • 6 comfortabele bedden op de vide
• als je nog energie hebt, kun je naar de top van de nabijgelegen Pianascio (1.643 m) wandelen

tip: overnachtingen in veel hotels in Locarno komen inclusief het Ticino Ticket, waarmee je gratis door de regio reist. Zie hier meer info.

Vallei 2, bergkam 2, berghut 2

Om 5:30 uur wordt ik wakker van de wekker. Het is nog donker buiten en in de hut. Krekel FM staan nog of alweer aan en het is in alle vroegte al warm buiten. De luchtvochtigheid is hoog en de bergen bevinden zich achter een heiig gordijn. Dat is precies de reden dat we vroeg opstaan: we verwachten onweer en er staat een stevige wandeltocht op de planning.

Na een ontbijt van rijst (we hadden geen ontbijt mee) wandelen we over de bergkam. Een smal pad leidt ons omhoog door een lariksbos met een dichte ondergroei van alpenroosjes. Het is half zeven en het zweet druipt al van mijn slapen. We slaan een klim naar de top van Pizzo Ruscada over, maar genieten op de col van het panoramische uitzicht op beboste bergen met daarachter besneeuwde toppen.

We dalen af aan de schaduwzijde van de berg, waar het aangenaam koel is. Het eerste deel van het pad wordt duidelijk meer belopen dan het stippellijntje in Komoot dat daarop volgt. Het is dat we op internet gezien hebben dat dit een bestaand pad is, anders had ik gedacht dat het een gemzenpad was. Zigzaggend dalen we af door het beschermde bosgebied van de Onsernonevallei.

En weer stijgen

Na lang zigzaggend dalen bereiken we een brug over een fotogenieke kloof. Helder water kabbelt van rotspoel naar rotspoel en op de oever staat een roze gepleisterd huis. We hebben de opvallend smalle Onsernone-vallei bereikt en beginnen direct aan de klim. We wandelen naar het slaperige dorpje Comologno, met weer de typische natuurstenen bouwstijl van de regio. De terrassen van de netjes opgeknapte huizen dienen nu als zonnebank voor hagedissen. Een donkere ezel scharrelt tussen de huizen en komt aandacht opeisen. Langs kapellen met religieuze schilderingen bereiken we de grijze kerk die het dorp domineert. Tientallen zwaluwen vliegen razendvlug rond de toren. In de schaduw van een van de kapellen genieten we met uitzicht op graven van een welverdiende pauze.

We verruilen de dorpsstraten voor een bloedhete grashelling. Onder luide aanmoediging van krekels en hagedissen ontwijkend stijgen we naar een autovrij gehucht op de helling. Vier buitenmensen zijn met de hand gemaaid gras aan het harken, voordat ze er hooibalen van maken. We volgen rode pijlen door het doolhof van smalle paadjes en het is alsof ik honderd jaar terug in de tijd gereisd ben.

Op een uitdagend pad door het naaldbos beginnen de weergoden te brommen. Een paar dikke druppels vallen uit de lucht. We wachten een half uur tot de onweersbui duidelijk weggetrokken is. Na enkele kilometers lopen zie ik dat de bosbodem weer begroeid raakt met alpenroosjes. Yes, we moeten in de buurt van de top komen, want deze vegetatie zien we alleen op die hoogte. En inderdaad, niet lang daarna bereiken we berghut Alpe Salei.

Kwaliteit boven kwantiteit

Je zou kunnen denken: goh, mijn berghut ligt op zo’n mooie en met een kabelbaan makkelijk bereikbare locatie, ik ga zoveel mogelijk geld verdienen. Zo denken de drie huttenwaarden van Alpe Salei echter niet. ‘Wij gaan voor kwaliteit boven kwantiteit,’ vertelt de vriendelijke vrouw ons. Dat blijkt niet gelogen. Hun berghut is klein, maar in de slaapzaal hoef je niet tegen een wildvreemde aan te slapen. In de knusse eetzaal worden de lekkerste gerechten op tafel gezet. Polenta met geitenkaas van de buren met een huisgemaakte bosbessentaart als dessert, bijvoorbeeld. Onder het genot van een rustgevend pianomuziekje dat uit de speakers komt. Een van de heren komt met een enorm glazen vat aanzetten. In een kleurloze vloeistof dobberen takken van de lariks, den en jeneverbes. Een sterke schnaps waarvan mijn wangen direct een tint roder kleuren.

Dag 2 van de 4-daagse huttentocht in Ticino in het kort

• 10,7 kilometer lopen
• 950 meter dalen en 1.090 meter stijgen
• overnachting in de bemande berghut Alpe Salei
  • op 1.777 meter hoogte
  • vooraf reserveren aangeraden (want: kleinschalig)
  • heerlijk diner en ontbijt, lunch op aanvraag
  • geen douche, wel wasbak voor opfrissen
  • toiletten binnenshuis
  • plek voor 12-14 personen
• als je nog energie hebt, kun je naar de top van de nabijgelegen Pizzo Succhero (1.899 m) met grote schommel wandelen

Vallei 3, bergkam 3, berghut 3

De huttenwaarden van Alpe Salei zagen de weersvoorspelling en raadden ons aan om het kabelbaantje naar beneden te nemen. Geen 1.060 meter omlaag wandelen, maar tijd en energie besparen om voor het onweer in de volgende hut te zijn. Na een luxe ontbijt met fruit, chocolade en cake, stappen we in een krappe rode gondel. Het uitzicht onderweg was vast mooi, maar ik zat met mijn hoogtevrees en claustrofobie met mijn ogen dicht. Aangekomen in Zott betalen we 15 CHF voor de paar minuten doodsangst die ik doorstond, waarna we een tijdje vlak door de rustige Vergeletto vallei lopen.

Komoot wijst ons een avontuurlijk wandelpad dat bij mensen door de tuin lijkt te lopen, maar toch echt blijkt te bestaan. De klim het dal in is begonnen. We volgen een rivier stroomopwaarts, waarbij de hoogte steeds verder toeneemt. We worden dan ook getrakteerd op prachtige watervalletjes. Aan het eind van het dal belanden we opnieuw op een steil zigzagpad door beukenbos. Een vriendelijk stel komt ons tegemoet en vertelt ons dat het nog een flink stuk omhoog is. Gelukkig hebben ze ook motiverende uitspraken: boven wacht ons een meer waarin we kunnen zwemmen en een berghut met vriendelijke huttenwaarden en een douche met panoramisch uitzicht.

Naar de col

We moeten nog ‘even’ een col oversteken voordat we van al dat goeds kunnen genieten. We verlaten het bos voor een droge weide. Ik veeg het zweet uit mijn ogen en kijk naar boven: daar is de col! Eenmaal op die ‘col’ verschijnt een nog hoger punt in beeld. Dat bleek óók niet de col, maar na een laatste inspanning sta ik dan toch eindelijk op het mooiste uitzichtpunt van deze huttentocht. Aan de ene kant zien we de valleien, bergruggen en berghutten die we de afgelopen dagen bezocht hebben. Aan de andere kant ligt een diepblauw meertje tussen grillige bergen.

Erg lang kunnen we niet van dit uitzicht genieten, want de weergoden beginnen aan een vuurwerkoorlog. Duizendklapper op links, vuurwerkbom op rechts. Korte pauze en dan komt er weer gerommel van links. Snel afdalen naar het lager gelegen bos, en de duik in het meertje overslaan. Als ware gemzen snelwandelen we de col af. Langs alpenroosjes, rotsblokken met interessante lagen (zo verleidelijk om te stoppen) en sappige bosbessen (nu echt even doorlopen!).

We bereiken Capanna Alzasca CAS een half uur voordat het onweer die plek bereikt. Dat geeft ons de tijd om te genieten van een warme douche met - inderdaad - panoramisch uitzicht. De vroege aankomst zorgt er ook voor dat ik na een kopje thee uitgebreid kan rusten voor het avondeten. Terwijl de donder door de hemel rolt en de hagel op het dak slaat, lig ik met mijn boekje in bed. Uitgerust schuif ik bij twee Italianen aan tafel. De huttenwaarden vragen hun zeven gasten om zich voor te stellen en te vertellen wat het hoogtepunt van hun dag was. Met zeven nieuwe kennissen val ik daarna aan op een geurig bord pasta. Na het eten is de rust buiten teruggekeerd, en genieten we met z’n allen van een kleurrijke zonsondergang.

Dag 3 van de 4-daagse huttentocht in Ticino in het kort

• 15,3 kilometer lopen
• 1.060 meter dalen en 1.070 meter stijgen
• je kunt voor 15 CHF p.p. de kabelbaan naar beneden nemen om tijd en kniebelasting te besparen. Je kunt na het ritje bij de kassa in het dal in Franken of euro’s contant betalen of pinnen. In dat geval is dit je nieuwe route.
• overnachting in de bemande berghut Capanna Alzasca CAS
  • op 1.734 meter hoogte
  • vooraf reserveren aangeraden
  • diner en ontbijt beschikbaar, lunch op aanvraag
  • warme douche tegen meerprijs
  • toiletten in hetzelfde gebouw als de slaapzaal
  • plek voor 15 personen
• voor een verfrissende zwem duik je in Lago Alzasca
• als je nog energie hebt, kun je naar de top van de nabijgelegen Pizzo Succhero (1.899 m) met grote schommel wandelen

Vallei 4 - the end

Ik herken mezelf niet terug op deze vierde dag. Mijn benen zijn onrustig, alsof ze zich verheugen op inspanning. Ik voel me fit en mijn spieren voelen soepel en sterk. Al dat stijgen is helemaal zo erg nog niet! Helaas gaan we na het ontbijt in de buitenlucht enkel nog dalen. Tussen grote, afgeronde rotsblokken dalen we af het bos in. Onze huttenwaard zwaait ons uit tot we uit zicht zijn. Ik ga al die vriendelijkheid en natuur en rust missen als ik vanavond weer in de stad ben.

We lopen afwisselend door dicht bos en open veld met droomhuisjes. Tussen twee gehuchten horen we een soort gejodel door het bos. Iemand in nood misschien? Nee, het blijkt de geitenhouder die zijn ongeïnteresseerde, bonte kudde de heuvel op leidt. Halverwege de groep moedigt een vrouw de afdwalende geiten aan met ‘Komm, Ziegen, Komm’. De staart van de optocht wordt gevormd door een zwarte labradoodle die nul interesse in de geiten toont. De kudde blijkt bij Alpe Soladino te horen. In dit paradijsje op 1.140 meter hoogte wonen ezels, varkens, kippen en geiten. In het winkeltje koop je huisgemaakte kaas, zoals wij die bij Alpe Solei op ons bord kregen. Een interessante plek om wat tijd door te brengen.

Naar Valle Maggia

We dalen de bijna verticale berghelling naar Valle Maggia af via een goed begaanbaar pad. Het grootste deel bestaat uit trappen langs rotswanden die ons aan het Luxemburgse Müllerthal doen denken. In het dal wacht ons een parkachtig landschap: de groene oevers van de Maggia-rivier. We bevinden ons in het bekende Vallemaggia-dal, een wandelwalhalla met traditionele dorpjes, paden met verschillende moeilijkheidsgraden en grotti met heerlijk eten. En de Maggia-vallei waarin je op hete dagen verkoeling kunt zoeken. Wij steken deze rivier over via een honderden meters lange hangbrug. Op zich niets spannends aan, maar wel voor Mevrouw Hoogtevrees. Vooral omdat hij schommelt als je er overheen loopt en je door de bodem de diepte kunt zien. Ach, ook weer overleefd en voordat ik het door heb zit ik in een bushalte in het dorpje Someo. Het eindpunt van onze tocht, die van mij nog vele dagen langer had mogen duren.

Dag 4 van de 4-daagse huttentocht in Ticino in het kort

• 9,16 kilometer lopen
• 1.360 meter dalen
• bus 315 rijdt van Someo naar Locarno. Bekijk de reisinformatie op sbb.ch.

Voor wie is deze route geschikt?

Deze huttentocht in Ticino is perfect voor wie….

• van groen houdt,
• ook in het hoogseizoen rustige wandelpaden zoekt,
• niet bang is voor een fysieke uitdaging,
• Zwitserland met een Italiaanse flair wil ervaren,
• wil kletsen met supervriendelijke mensen,
• graag lekker (vegetarisch) eet en drinkt

Heb je net als ik hoogtevrees? No worries! Ik had alleen in de gondel op dag 3 en op de brug op dag 4 last van doodsangst. Je kunt op dag 3 je ogen dicht doen of naar beneden lopen. Op dag 4 kun je eventueel een ander dorpje in het dal als eindpunt kiezen. Het wandelpad langs de rivier is vlak, zodat je zonder veel extra moeite wat extra kilometers af kunt leggen.

--> Word dit je eerste huttentocht? Download mijn e-book Handboek Huttentochten om goed voorbereid op pad te gaan.

Hoe kom je er?

Je kunt Locarno met de trein vanuit Nederland bereiken. Vanuit Arnhem ben je zo’n 10-11 uur onderweg, afhankelijk van welke route je neemt. Plan je route via NSinternational.com. Ik combineerde mijn bezoek aan Locarno met een panoramische treinreis door Zwitserland. Daarmee maakte ik gebruik van de Swiss Travel Pass, waarmee je tijdens een door jou gekozen aantal dagen gratis door het hele land treint. Je krijgt bovendien gratis toegang tot meer dan 500 musea en drie bergbaantjes. Koop je deze pas? Dan boek je je treintickets vanuit Nederland naar Basel SBB (net over de Duitse grens) en reis je vanuit daar ‘gratis’ verder met de Travel Pass (dus niet, zoals ik deed, dubbel betalen ;) ).

Wat moet je meenemen?

Voor deze huttentocht kun je meenemen wat je voor andere huttentochten ook mee zou nemen. Denk onder meer aan een lakenzak, kussensloop, zonnebrandcrème, toiletproducten en contant geld.

Niet vergeten: lunch voor dag 1 en ontbijt en lunch voor dag 2. Huttensloffen kun je overal lenen en hoef je dus niet zelf mee te nemen. Neem een powerbank mee om je elektrische apparaten onderweg op te laden.

Houd er rekening mee dat Ticino een mediterraans klimaat heeft. Het kan er ‘s zomers behoorlijk warm worden. Neem dus voldoende water en bescherming tegen de zon mee. Je kunt op diverse punten langs de route je flessen vullen, maar enkele van deze waterpunten waren buiten werking. Zorg dus dat je daar niet volledig van afhankelijk bent. Je vindt langs de route geen supermarkten of restaurants anders dan de berghutten, dus neem ook voldoende snacks mee.

Wat kost deze reis?

Ga voor deze reis uit van de volgende kosten:

• transportkosten: afhankelijk van transportmiddel. Reis je met de trein? Boek dan zo vroeg en daarmee zo voordelig mogelijk.
• overnachtingskosten in Locarno. Wij logeerden de avond voor vertrek en de avond na terugkomst in Hotel Rio Garni (vanaf 140 CHF per nacht voor 2 personen)
• overnachtingen in de berghutten
  • Corte Nuovo: 18 CHF per persoon, plus 10-20 CHF voor levensmiddelen en gas (zie tarievenlijst - op locatie te betalen)
  • Alpe Salei: 90 CHF per persoon voor halfpension (overnachting inclusief diner en ontbijt) - let op: hier kun je niet pinnen!
  • Alzasca: 70 CHF per persoon voor halfpension (je krijgt als NKBV-lid 10 CHF korting)
• treinkaartje naar startpunt: gratis met Ticino Ticket dat je bij je hotelovernachting krijgt
• buskaartje van Someo naar Locarno: 5-10 CHF (weet ik niet precies, wij reisden met de Swiss Travel Pass)
• optioneel: kabelbaantje op dag 3 a 15 CHF per persoon voor een enkele reis
• overige kosten: snacks en lunch voor onderweg, drankjes bij de berghutten

Wat is de beste tijd om deze huttentocht in Ticino te lopen?

Je kunt de route (veilig) lopen zolang er geen sneeuw op de hoogste punten ligt. Denk daarbij vooral aan de zomermaanden, juni tot september. Doe eventueel navraag over de sneeuwgrens bij de lokale VVV of de berghutten. Check ook de openingstijden van de hutten. De onbewaakte Refugio Corte Nuovo is het hele jaar door geopend. Berghut Alzasca is alleen tussen eind mei en eind oktober bemand. De rest van het jaar is hij onbemand maar wel te gebruiken.

Routebestanden voor de 4-daagse huttentocht in Ticino

Je kunt de routebestanden voor deze route gratis vinden in mijn Komoot-collectie. Download de etappes vooraf in Komoot voor offline navigatie, want je hebt een groot deel van de route geen bereik.

--> Meer inspiratie voor een vakantie in Ticino doe je hier op.