De Eggeweg: 72 km door het Eggegebergte
De bomen in Nederland kleurden geel en oranje en dat leverde de nodige herfstwandelkriebels op. Ik vond het hoog tijd voor een meerdaagse wandeling door herfstbossen. Bladerend door de kaarten in voorraad stuitte ik op de Eggeweg. 72 kilometer in drie tot vier dagen wandelen, dat moest te doen zijn. Zo kwam het dat ik een paar dagen later over een bergrug door Duitsland wandelde. Ik geef je eerst praktische informatie over de route en deel vervolgens mijn reisverhaal met je.
De Eggeweg
De Eggeweg is een goed gemarkeerde wandelroute door het Eggegebergte, dat op zo’n 2.5 uur rijden van Enschede ligt. Hoe lang de route precies is, is mij nog altijd een raadsel. De wandelvereniging schrijft 70 km, de bordjes melden 72 km en informatiepagina’s op het internet roepen afstanden tussen de 70 en 73 km. Wij maakten enige omwegen voor accommodatie, maar kwamen totaal inclusief de 4 km heen en weer naar Obermarsberg op 85 km uit.
De route loopt van noord naar zuid door het Eggegebergte, dat tussen het Teutoburger Wald in het noorden en Sauerland in het zuiden ligt. Omdat de route de rug van het gebergte volgt, hoef je weinig te klimmen en dalen. Vanaf de rug kijk je door de bomen het dal in, waardoor de hoogteverschillen wel goed zichtbaar zijn.
Onderdeel van de Hermannshöhen en de E1
De Eggeweg vormt samen met de bekendere, noordelijker gelegen 156 km lange Hermannsweg de Hermannshöhen. De routes overlappen elkaar een stukje, dus wie de Eggeweg volgt loopt ook een stukje Hermannsweg. Beide routes zijn geschikte wandelroutes voor beginnende trektochtmakers.
Omdat er weinig dorpjes langs de route liggen, kan het zijn dat je langere afstanden moet lopen dan je thuis zou doen. Een goede planning is dus aan te raden. Omdat de hoogteverschillen onderweg niet extreem zijn, houd je het waarschijnlijk langer vol dan je zou verwachten van een wandeling in een gebergte.
De Eggeweg vormt tevens een onderdeel van de Europese Wandelroute E1 die van Noorwegen naar de Middellandse Zee loopt. Dit is één van de langste wandelroutes van Europa.
Start- en eindpunt
De Eggeweg is twee kanten op te volgen, van noord naar zuid door het gebergte of andersom. Bij sommige wandelroutes is er één richting die mooier of praktischer is, maar dat is hier niet het geval. Het startpunt van de Eggeweg zijn de Externsteine nabij Horn-Bad Meinberg. Verwacht geen groot bord met ‘start Eggeweg’. De route staat opeens op de richtingaanwijzers wanneer je voor de stenen staat.
De route eindigt in Marsberg. Wat precies het eindpunt is, is mij niet helemaal duidelijk. Ergens langs het water buiten het dorp staat een bord met ‘start Hermannshöhen’. De markering loopt door naar het station en vervolgens naar de kerk van Obermarsberg, het op een heuvel gelegen oude stadsdeel. Ook het eindpunt wordt niet heel duidelijk/feestelijk aangegeven, zoals dat bij populaire wandelroutes zoals de West Highland Way het geval is.
Let op: parkeer je auto niet bij de Externsteine. Het is hier heel afgelegen én betaald parkeren. Je kunt je auto beter in Horn-Bad Meinberg neerzetten en vanaf daar naar de Externsteine lopen (ongeveer 1.5 km extra).
Terugreizen naar het beginpunt
Wij parkeerden de auto bij de Netto in Horn-Bad Meinberg. Vanaf hier kun je naar de Externsteine lopen. Heb je de eerste dag weinig tijd? Dan kun je net als wij de kortste route naar de Eggeweg nemen en de Externsteine en de eerste kilometers van de route bewaren voor op de laatste dag.
Vanuit Marsberg neem je drie treinen naar Horn-Bad Meinberg. Elk treinritje duurt 15-20 minuten en de overstaptijd is ongeveer 15 minuten. De kosten voor de treinrit zijn ongeveer 15-20 euro per persoon. Je kunt je kaartjes op het station kopen of via de app van de Deutsche Bahn (voor Apple of Android). In de app vind je ook snel het beste reisschema.
Vanaf het station in Horn-Bad Meinberg kun je voor 2-3 euro met bus 782 naar je auto of de Externsteine reizen.
Je kunt Horn-Bad Meinberg ook met de trein vanuit Nederland bereiken. De rit duurt dan 5 tot 5.5 uur en heeft twee of drie overstappen.
Markering
De route is in twee richtingen erg goed gemarkeerd. Het is op de hele route slechts één keer voorgekomen dat ik een markering miste. De Eggeweg is gemarkeerd met een wit kruisje op een zwart plaatje, vaak voorzien van ‘Eggeweg’ en/of ‘Hermannshöhen’. Er zijn meer routes in de omgeving gemarkeerd met een kruisje, maar dan met een extra letter of nummer.
Tijdens het lopen passeer je regelmatig een wegwijzer, die aangeeft hoe ver het nog lopen is naar de volgende highlight of hut op de Eggeweg. Wil je van de route af om te overnachten in één van de dorpjes? Dan moet je zelf een route uitstippelen op de kaart en in de gaten houden welke afslag je moet nemen. De afslagen naar dorpjes staan namelijk niet duidelijk aangegeven. Op de kaart staan aanlooproutes ingetekend, maar die staan op de bordjes niet aangegeven.
Onderweg vind je weinig aanwijzingen naar hoogtepunten die vlak langs de route liggen. Zo misten wij de toren Bierbaums Nagel die vlak langs de route lag, omdat deze niet goed aangegeven stond. Kijk voordat je gaat lopen goed op de kaart of er bezienswaardigheden zijn die je niet wilt missen.
De Eggegebirgsverein
De Eggegebirgsverein is de organisatie die verantwoordelijk is voor de routes die in het Eggegebergte uitgezet zijn. De wandelvereniging bestaat al sinds 1900 en heeft het allemaal goed geregeld voor wandelaars. Niet alleen zijn er vele wandelroutes in het Eggegebergte te vinden, langs deze routes staan ook nog vele schuilhutten. Deze hutten bevatten altijd een bank en soms ook een tafel. Je kunt hier heerlijk beschut tegen wind en regen uitrusten. De hutten staan ingetekend op de kaart en aangegeven op de wegwijzers langs de route.
Let op: langs de eerste 25 kilometer zijn de hutten redelijk schaars, daarna vind je ze om de paar kilometer.
De hutten zijn vaak ook ‘Rettungspunkten’. Heb je de hulpdiensten nodig? Dan kun je 112 bellen en het nummer van het Rettungspunkt doorgeven.
Overnachten langs de Eggeweg
Wildkamperen is in Duitsland verboden. Dat geldt dus ook voor kamperen langs de Eggeweg. Je mag in het wild overnachten als je toestemming hebt van de eigenaar of een officiële bivakzone vindt, maar daarvoor zie ik langs de Eggeweg geen mogelijkheden. Ik vind het belangrijk me aan de regels te houden, dus wil je niet aanmoedigen om langs de route te gaan wildkamperen.
Langs de Eggeweg vind je vrijwel geen campings. Voor B&B’s, ho(s)tels en appartementen moet je vaak al van de route af naar de dorpen. Houd er bij het plannen van je reis dus rekening mee dat je soms extra kilometers naar je accommodatie moet maken. In Blankenrode, dat op de route ligt, vind je wel twee hotels die pal aan de route liggen.
Tip: vind je het lastig om accommodatie langs de route te vinden? Vraag een (AirBnB)gastheer om je op te halen en de volgende dag weer af te zetten langs de route.
Hotels en appartementen langs de route
Wij overnachtten in de volgende accommodaties:
- Appartement in Altenbeken (tegenover de Aldi)
- AirBnB in Bad Driburg (we werden opgehaald uit en weer afgezet in Herbram-Wald)
- Haus Eggewald in Blankenrode
- Appartement in Marsberg (je kunt deze ook overslaan en na aankomst in Marsberg direct terugreizen naar Horn-Bad Meinberg)
Andere fijne accommodaties die we tegenkwamen langs de route:
- Jeugdherberg in Horn-Bad Meinberg
- Haus Dewenter in Blankenrode (met Nederlandse eigenaars – je kunt hier ook heel lekker dineren)
Horeca en supermarkten langs de route
Je loopt het grootste deel van de route over de bergrug door de onbewoonde wereld. Reken dus niet op supermarkten en horeca. Er zijn wel plekken waar je wat te eten en drinken kunt krijgen, maar die zijn bijvoorbeeld slechts één dag per maand open. Daar wil je dus niet van afhankelijk zijn. Voor supermarkten moet je van de route afwijken en dus afdalen en later weer klimmen. Je vindt supermarkten onder andere in Altenbeken en Bad Driburg.
In Blankenrode staat een automaat met koud drinken en wat snacks langs de weg. Je vindt hier ook een restaurant, behorende bij Haus Dewenter. Check de openingstijden op de website.
De beste tijd om de Eggeweg te lopen
Je kunt de Eggeweg het hele jaar door lopen. Houd er rekening mee dat het in de herfst en voorjaar al behoorlijk koud kan zijn. ’s Winters kan er wat sneeuw op de route liggen, dus houd de weersvoorspelling in de gaten.
Mocht het weer onderweg opeens slecht worden, dan kun je schuilen in de hutten langs de route. Op diverse plekken kun je van de route afwijken en naar een dorp in het dal lopen. Vanaf de meeste dorpen kun je met het openbaar vervoer het begin- en eindpunt bereiken. Mocht je eerder moeten stoppen, dan kan dat.
Praktische tips voor wie zelf de Eggeweg wil lopen
Wil je zelf de Eggeweg gaan wandelen? Dan komt onderstaande informatie wellicht van pas.
- Je kunt je hond meenemen op de Eggeweg. Ik heb nergens bordjes gezien dat toegang met honden verboden was. Wel wordt er genoemd dat je hond aan de lijn moet lopen.
- Koop een wandelkaart. Zo kun je handig plannen waar je van de route af moet voor accommodatie. Ook staan de schuilhutten en hoogtepunten ingetekend.
- De route is twee kanten op gemarkeerd.
- Trek goede wandelschoenen aan. Er worden veel dode bomen gekapt en de bosbouwers veranderen de paden in modderbaden. Hoge wandelschoenen die wat water aankunnen zijn handig.
- Neem altijd regenkleding mee. De weersvoorspellingen waren bij ons geen van de vier dagen erg accuraat. Het kan behoorlijk koud zijn op de bergrug en als je in een wolk loopt wordt je snel nat. Vergeet ook je muts en handschoenen niet.
- We hadden meestal goed telefoonbereik langs de route.
- Gebruik in het dorp Essentho de kaart, want hier is het makkelijk fout lopen. De markering die je buiten het dorp het bospad naar links op stuurt ontbreekt. Je kunt hier tijdelijk de bordjes van het Pelgrimspad volgen tot je de X-jes tegenkomt.
- Ik maakte gebruik van deze handige regenbestendige kaart.
Het verslag van mijn avontuur op de Eggeweg
Ik liep de Eggeweg in begin november. De herfstkleuren waren in die periode op hun kleurrijkst, wat de bossen nog mooier maakte. Wel hadden we typisch novemberweer: nat en koud. Dat betekende: minder (oké, bijna geen) uitzicht, maar wel échte herfstplaatjes. Ik deel mijn ervaringen per dag, voorzien van de Komoot-routebestanden van de route zoals ik hem liep.
--> lees hier hoe je de app Komoot gebruikt en hier hoe je Komoot Premium inzet om een meerdaagse wandelroute in stukjes op te knippen.
Dag 1: van Horn-Bad Meinberg naar Altenbeken
Na 3.5 uur rijden vanuit Groningen, staan we in de mist op de parkeerplaats van de Netto in Horn-Bad Meinberg. We hebben 24 kilometer wandelen op de planning staan en besluiten de Externsteine te bewaren voor de laatste dag. In de mist zien we ze toch niet goed en zo besparen we twee uur lopen op een afstand die toch al langer is dan we gewend zijn.
Direct nadat we het dorp uit lopen, vallen we met onze neus in de boter: herfstkleuren! De mist hangt tussen de gele en oranje bladeren en ik ben direct blij met mijn besluit om de Eggeweg te wandelen. Wanneer we het eerste van de X-jes die de route markeren tegenkomen weet ik: het is echt begonnen. Dat is ook direct het moment dat we de bewoonde wereld verlaten, die we pas 22 km later weer in lopen.
Massale boomkap
Op deze eerste etappe valt ons direct de massale boomkap op. De bomen die op stapels langs het pad lagen waren duidelijk al voor de kap dood en datzelfde lot staat de bomen die nog overeind staan te wachten. De naaldbomen die hier staan hebben last van het klimaat en leggen het massaal af, terwijl de (kleurrijke) loofbomen het beter doen. Het bosbouwverkeer heeft de brede paden kapot gereden en ik zak soms onverwachts tot mijn enkels in de modder.
De wolken hangen laag naast de smalle rug waarover we lopen. Op deze etappe zou je kunnen genieten van prachtige vergezichten, maar wij zien alleen de mist die de wereld heel klein maakt. Doordat we zoveel kilometers geen mens tegenkomen én geen dorpjes zien, voel ik me hier heel ver van de bewoonde wereld verwijderd.
Het hoogste berg van de route is tevens de hoogste berg van het Eggegebergte. Dit punt, Velmerstot, bestaat uit twee toppen: De Lippische Velmerstot (441 m) en de Preußische Velmerstot (468 m). De Lippische Velmerstot bestaat uit een ruige rotsformatie waarop de mens stenen heeft gelegd die aanwijzen welk dorp waar ligt. Niet veel verder, op de Preußische Velmerstot, staat een robuuste uitkijktoren die je 360 graden uitzicht over het landschap geeft.
Naar Altenbeken
Ter hoogte van het uitkijkpunt waar je volgens internet het spoorviaduct van het dorp Altenbeken kunt zien (maar waar wij enkel mist zien), wijken we van de route af. We dalen flink af naar Altenbeken en merken dan pas hoe hoog we eigenlijk liepen. Met 22 kilometer in de benen strijken we neer in ons appartement. Mijn heupen protesteren nog even na tijdens een potje Yahtzee vanuit de luie stoel.
Dag 2: van Altenbeken naar Herbram-Wald
Dezelfde route die we gisteren afdaalden, nemen we vandaag weer omhoog. Direct een behoorlijke klim die onze stijve kuiten fijn oprekt. Ook deze dag hangt er een dichte mist over de berg, waardoor de enige kleur komt van de herfstbladeren. De miezerregen maakt ons in no-time koud en nattig en we gaan op zoek naar een hut om in te schuilen. We vinden een houten gebouwtje en zijn op zoek naar een overdekte plek om te gaan zitten, als een kleine vrouw op leeftijd naar buiten komt en vraagt of ze ons kan helpen. En of we soms koffie willen? En ontbijt?
Zo komt het dat we een paar minuten later met ruim 30 dames op leeftijd aan het ontbijt zitten. De dames zijn allemaal lid van de lokale wandelvereniging en komen eens per maand samen. Er was nog voldoende eten over, dus we moesten onszelf vooral bedienen. Ik had niet zoveel zin in meer brood zo vlak na mijn ontbijt, maar bezweek onder de sociale druk van de vriendelijke oma’s. Daar zat ik met een bord vruchtjes aan tafel me door gesprekken in het Duits heen te worstelen.
De bruisende mevrouw die ons uitnodigde schuift me het jaarboek onder de neus. Of ik even in het Duits een paar regels over ons bezoek wil schrijven? En of we ook even op de foto willen voor in datzelfde plakboek? Vervolgens worden we ook nog bedankt voor ons bezoek, alsof wij de gulle gevers waren in deze situatie. Ware trail magic hier langs de route.
Op naar Herbram-Wald
Met goed gevulde magen en grote dankbaarheid voor de gastvrijheid van mensen, vind ik snel mijn ritme weer terug in het bos. We maken een omweg naar een burgruïne boven de stad Bad Driburg, die inderdaad de moeite waard is. De mistlaag verdwijnt en een flinke regenwolk komt boven ons hoofd te hangen. Weggestopt in onze regenjassen lopen we naar het gehucht Herbram-Wald, waar we opgehaald worden door de eigenaresse van onze AirBnB.
De vriendelijke Olga vindt het geen probleem om ons te halen en te brengen en snapt niet zo goed waarom we in de regen gaan lopen. In de zon in Turkije liggen, dát is pas vakantie volgens Olga. We slapen deze nacht in de zolderkamers van Olga. We hebben geen zin om in de regen nog naar buiten te gaan en eten een bakje noedels met rauw paprika terwijl ik weer eens het spelletje Qwixx verlies.
Dag 3: van Herbram-Wald naar Blankenrode
‘zu Fuß? Warum?’ vraagt de moeder van onze AirBnB-host met Russisch accent vanuit haar deuropening? Terwijl zij nog lekker in haar badjas met haar prachtige kat staat te kroelen, strikken wij onze veters om 27 kilometer te gaan wandelen. Onze host zet ons weer af in Herbram-Wald en we beginnen onze wandeling met het antwoord op de waaromvraag te bediscussiëren. Is het voor de lol? Of misschien ook een gevoel van zelfoverwinning? Trots? Hoe dan ook, we gaan er weer met frisse moed tegenaan.
Op de derde dag van onze wandeling kunnen we voor het eerst meer dan een paar honderd meter vooruit kijken. Dag mist, hallo uitzicht op glooiende landerijen, beboste heuvels en silhouetten van Sauerland. Met het uitzicht erbij voelt het alsof we in een heel ander gebied lopen dan eerdere dagen, hoewel we nog steeds over dezelfde bergrug lopen. Ook hier zijn veel geknakte naaldbomen die de klimaatsveranderingen niet overleefd hebben. De onderkant van deze bomen is blijven staan om water vast te houden voor de nieuwe aanplant, waardoor we over hellingen vol verticale ‘stokjes’ uitkijken. Er heerst een beetje een grafstemming.
Schöne Aussicht
Terwijl we onder een bordje met ‘schöne Aussicht’ onze lunch eten, komt de zon door de bomen. De kliffen en oranje boomtoppen naast ons baden in het zonlicht. Het gras op de heuvel kleurt onnatuurlijk geeloranje en er kan weer een laagje kleding uit. Smalle en brede paden wisselen elkaar af en het landschap verveelt gedurende de 27 km geen seconde. Verspreid door het berkenbos liggen grote rotsblokken die in geen honderden jaren verplaatst zijn. Ik voel me heerlijk jong hier, ondanks dat lichaam dat de kilometers al begint te voelen.
Nat en groen dal
In een nat dal maken de herfstbomen plaats voor zwarte elzen, die nog relatief groen zijn. Het pad volgt de slingerende beek en voor het eerst in dalen lopen we zo dicht bij zeeniveau. Waar de route op de kaart rechtdoor leidt, stuurt de markering ons de helling naar links op.
We lopen over een soort wal door herfstbos, als er opeens een hoorn en meisjesstem boven ons hoofd galmen. Ik schik me wild en mijn hart klopt in mijn keel. Blijkbaar hangt er een boxje met sensor in de boom. Nog een paar keer wacht me het zelfde lot en pas aan het eind van de wandeling blijkt dat we in een hoormuseum beland waren. Hier lagen ooit de oude kasteelstad Blankenrode, waarvan op de heuvel nu slechts nog de wallen te zien zijn. De stad werd geheel verwoest en is onderaan de berg weer opgebouwd. Wij slapen in een hotel midden in het dorp, waar ik ’s nachts gelukkig niet opgeschikt wordt door meisjesstemmen en herdershoornen.
Dag 4: van Blankenrode naar (Ober)Marsberg
Niet vaak lopen we 27 kilometer op één dag. Toch hebben we na de lange derde etappe vrijwel geen spierpijn op de vierde dag. De laatste dag van ons avontuur is aangebroken. Volgens de bordjes is het nog slechts 14 kilometer lopen naar het eindpunt van de route, te beginnen bij een oude loodmijn die weer overgenomen is door de natuur. De Bleikuhlen staat in de omgeving bekend als een bijzonder natuurgebied. Vanwege de hoge gehaltes metalen in de bodem, groeien hier alleen dwergplanten. De paarse bloemetjes Westfaalse Galmeiveilchen zijn wereldwijd alleen op deze plek te vinden.
Bij twee hutten langs de route staan informatieborden die de namen van de heuvels en dorpen in het vergezicht bekend maken. Zonneharpen verlichten het landschap rondom een grote kerk op een heuvel, die donker afsteekt in het witte landschap. De kerk blijkt bij Obermarsberg te horen, onze eindbestemming voor deze dag.
Marsberg
Het is ons zoals boven beschreven niet helemaal helder waar de route precies eindigt, maar het einde hebben we in ieder geval gehaald. We lopen over een laatste herfstige heuvel en langs een rivier het dorp binnen. Nabij het station halen we de sleutel voor ons appartement op en we rusten uit bij een kop thee.
Met 14 kilometer in de benen hebben we nog tijd en energie over, dus we volgen de bordjes ‘Eggeweg’ naar de kerk van Obermarsberg. Door weer een prachtig bos heuvelop, waarbij we uitzichten hebben op grotten en bijzondere rotsformaties. Hier is aan de patronen in het gesteente goed te zien dat het Eggegebergte een plooiingsgebergte is. Van boven hebben we uitzicht op de omgeving, met als traktatie een felgekleurde regenboog boven de stad. Diezelfde regenboog voorspelt echter wel dat wij de route net zo nat afsluiten als dat we hem begonnen.
Toch nog naar de Externsteine
We konden natuurlijk niet zeggen dat we de Eggeweg gelopen hebben als we niet ook de eerste twee kilometer van de route afleggen. Na in drie treinen gezeten te hebben, rijden we met de bus langs de auto naar de bushalte bij de Externsteine. Hier wandelen we door het bos, tot we een indrukwekkende rotsformatie boven een watertje uit zien torenen. De Externsteine zijn niet voor niets één van de meest populaire bezienswaardigheden in de omgeving.
Vanaf de rotspartij volgen we de Eggeweg naar de jeugdherberg, waar wij op dat één onze eerste stappen op de Eggeweg zetten. Nu kunnen we zeggen dat we de hele 72 kilometer lange Eggeweg gelopen hebben, al liepen wij volgens Komoot ruim 85 kilometer.
Is de Eggeweg een aanrader?
Ja, zeker wel! Op slechts een paar uur rijden van de Nederlandse grens voel je je in een heel andere wereld. Zeker bij helder weer is goed te zien dat je over een oude bergrug door het landschap loopt. Het uitzicht is heel divers en de wandeling zelf is dankzij de geringe hoogteverschillen niet heel zwaar. Mocht je niet de hele Eggeweg kunnen lopen, maar wel een stukje willen doen, dan raad ik je aan om voor de eerste etappe te gaan.
--> bekijk hier mijn precieze route in een Komoot-collectie.
