Met de trein naar en door Zwitserland: zo doe je dat
Ook toen ik nog een auto had, reisde ik graag met de trein naar en door Zwitserland. Als je zelf niet hoeft te sturen, kan je uitgebreid van het landschap genieten. Dat landschap is langs de treinrails ook nog eens veel mooier dan langs de snelweg. De Zwitserse treinen zijn schoon en comfortabel en rijden vrijwel altijd op tijd. Ze sluiten perfect aan op lokale bussen die me naar het startpunt van mijn wandel- of fietsroutes brengen. Voordeelkaarten zoals de Swiss Travel Pass maken treinreizen door Zwitserland ook nog eens (relatief) betaalbaar. Op deze pagina vind je mijn beste tips voor een reis met de trein naar en door Zwitserland.
Met de trein van Nederland naar Zwitserland
Ik vind treinreizen de meest ontspannen manier om in Zwitserland te komen. Ik ben geen fan van in een klein blikje op wielen over honderden kilometers aan asfalt racen. Of stilstaan in een file en dan niet naar het toilet kunnen... Liever zit ik in een trein uit het raam te kijken. Naar groene heuvels en dan spectaculaire bergen. Tussendoor de benen even strekken met een wandeling naar de wc, een praatje maken met medereizigers en een dutje doen in de treinstoel. Of een nacht slapen in een treinbed. Ja, ik reis echt het liefst met de trein naar Zwitserland.
Hoe lang duurt het om met de trein van Nederland naar Zwitserland te reizen?
Kies je voor de rechtstreekse nachttrein van Amsterdam naar Zürich, dan ben je zo'n 12 uur onderweg. De trein vertrekt meestal rond 20:00 uur en komt de volgende ochtend rond 08:00 uur aan in Zwitserland. Je kan het grootste deel van de reis slapend doorbrengen en 'verspilt' zo geen kostbare vakantie-uren met reizen.
Overdag reizen kan ook, bijvoorbeeld met een combinatie van ICE- en IC-treinen via Frankfurt en Basel. Dan ben je zo'n acht tot tien uur onderweg, afhankelijk van je overstappen en eindbestemming. Ik vind het voor langere trajecten fijn om een zitplaats te reserveren.
Wat is de beste treinroute van Nederland naar Zwitserland?
De beste reisroute hangt onder meer af van waar je in Zwitserland wilt arriveren. Voor reizen naar Genève (helemaal in het westen) kies je een andere route dan voor Davos (helemaal in het oosten). Mijn meeste treinritten begonnen in Groningen en kwamen bij Basel Zwitserland binnen. Deze reis gaat vaak via Frankfurt. Basel heeft aansluitingen met onder meer Zürich, Luzern, Bern en Interlaken.
Wie zijn vakantietijd optimaal wil benutten, reist het best met de nachttrein van Nederland naar Basel of Zürich.
Hoe werkt dat, met de nachttrein naar Zürich?
De Nightjet rijdt dagelijks vanuit Amsterdam via onder meer Utrecht en Eindhoven naar Zürich. Je kunt kiezen uit verschillende comfortniveaus: een gewone zitplaats, een gedeeld ligrijtuig of een slaaprijtuig. Een gewone zitplaats is het goedkoopst, maar ik hoor zelden van reizigers dat ze daar een goede nachtrust krijgen. Na een paar uur in zo'n stoel loop ik er al bij als quasimodo.
Een ligrijtuig zit qua luxe tussen een zitplaats en een bed in een slaaprijtuig in. Je kan zo'n ligrijtuig exclusief voor jou en je reisgezelschap boeken. Of hem delen met vreemden, waarbij je voor 4- of 6-persoons women only kan kiezen. Je deelt het sanitair met de andere reizigers in je treinstel. De 'bedden' hier zijn matig comfortabel, maar fijner dan een stoel.
Een slaaprijtuig wordt op de website omschreven als 'een hotel op rails, dat de reiziger zacht in slaap wiegt.' Dat vind ik iets comfortabeler klinken dan hoe ik het ervaren heb, maar zo'n slaaprijtuig is wel de comfortabelste reisoptie in de Nightjet. Hier heb je een verrassend comfortabel (stapel)bed. Je boekt een coupé voor 1 tot 3 personen, of een losse plaats in een gedeelde (women only) coupé. Ik koos voor dat laatste.
Krijg ik eten onderweg?
Je kan je eigen eten meenemen, of snacks en drankjes halen bij het boordrestaurant. Een simpel ontbijtje is inclusief als je een lig- of slaapplaats boekt.
Hoe boek ik een ticket voor de Nightjet naar Zürich?
Je kan je nachttrein op meerdere manieren boeken:
- via NS-International.com. Fijn, een Nederlandse website, maar zij zijn wel traag met al eerder bekend gemaakte wijzigingen in een rit doorgeven.
- via SBB (Zwitserse spoorwegen). Dit raad ik af, omdat de communicatie tussen de nachttreinmaatschappij en de Zwitserse treinboekingssite niet helemaal lekker gaat. Wat volgens de SBB niet meer beschikbaar is, kan soms nog wel geboekt worden via Nightjet
- via ÖBB (Oostenrijkse spoorwegen) die ook eigenaar van Nightjet is
Mijn grote voorkeur gaat uit naar direct bij Nightjet boeken. Daar kloppen de tijden en de beschikbaarheid van comfortcategorieën altijd. Gaat er toch iets mis, dan kan je dat beter direct met Nightjet oppakken dan dat je de tussenpartij belt.
Hoe zorg ik dat ik geen orgaan hoef te verkopen om mijn treinkaartje te kunnen betalen?
Hoe verder voor vertrek je je Nightjet-ticket koopt, hoe goedkoper die gaat zijn. En: hoe meer keuze uit verschillende stoel- en bedtypen je nog hebt. Wil je net als ik graag in een female only 3-persoons slaaprijtuig? Dan doe je er ook goed aan vroeg te boeken, want die voorraad is natuurlijk niet oneindig.
Ik boekte mijn Nightjet-avontuur met een bed in zo'n slaaprijtuig pas een week voor vertrek in het hoogseizoen. De prijs van 154 euro voor zo'n last-minute en relatief comfortabel reisje viel me reuze mee. Een ligplaats in een gedeelde 'kamer' kost zo'n 100 euro. Een zitplek is de goedkoopste optie. De prijzen voor jouw traject en wensen haal je het best op via de boekingspagina op Nightjet.com.
Tip: voor een paar tientjes meer boek je een flexibel ticket, dat je tot vrij last-minute kan annuleren met volledige terugbetaling. Ik vertrok een paar dagen eerder dan gepland uit Zwitserland en kocht vlak voor vertrek een nieuw ticket met de refund van mijn originele ticket.
Slaapt dat lekker, zo'n nachttrein?
In een zitplaats kan ik sowieso niet lekker slapen. Op ligplekken heb ik oké geslapen, maar werd het 30+-lijf wel wat stijf wakker. Op slaapplekken sliep ik net zo lekker als in een ho(s)tel en begon ik op de dag van aankomst uitgerust aan mijn huttentocht.
Neem oordopjes mee, want medepassagiers en de trein zijn niet altijd heel stil.
Heb je net als ik last van wagenziekte? Slik een pil voordat je aan boord gaat, want je wordt wel 'gewiegd'.
Krijg ik de beste kwaliteit slaap in een nachttrein? Nee. Maar ik kom absoluut minder moe en stijf aan dan wanneer ik met de auto naar Zwitserland zou rijden.
Wat moet ik meenemen in de nachttrein?
Voor een zitplaats moet je je eigen dekentje meenemen als je daar graag onder weg wilt kruipen. Bij je ligplaats krijg je een klein kussen, een lakenzak en een fleecedeken. In het slaaprijtuig slaap je onder een dekbed, net als je in een hostel zou doen.
Ik vind de kussentjes niet erg comfortabel en neem sinds mijn eerste keer nachttrein een klein lichtgewicht opblaaskussen mee.
Er is in de trein genoeg ruimte voor je bagage. Een rugzak kan je in een volle trein makkelijker kwijt dan een rolkoffer.
Waar vind ik updates over mijn treinreis naar Zwitserland?
NS-International geeft zoals gezegd niet altijd snel updates door. Nightjet zelf heeft geen app. ÖBB, de Oostenrijkse spoorwegen die ook eigenaar zijn van Nightjet, heeft wel een app. Die app, of die van de Deutsche Bahn (DB Navigator) kan je het beste installeren om op de hoogte te blijven. Medewerkers van je vertrekstation kunnen je natuurlijk ook altijd helpen.
Moet ik rekening houden met vertraging?
De Zwitsers lijken als een van de weinigen in Europa uitgevogeld te hebben hoe je treinen zoveel mogelijk perfect op tijd laat rijden. Een volk dat daar nog veel van kan leren zijn de Duitsers. En laat de treinen van Nederland naar Zwitserland nou net dwars door Duitsland rijden. Je bent dus overgeleverd aan de Deutsche Bahn. Soms rijden de treinen stipt op tijd. Of met een half uur vertraging, dat voor mijn toch altijd al ruim geplande overstap niet desastreus is. Maar soms... soms sta je 5 uur stil, net buiten Baden-Baden bijvoorbeeld. Dan heb je pech en kan je maar beter de leesboeken en spelletjes uit je tas trekken en er het beste van maken. Het goede nieuws: na zo'n ervaring is met de perfect op tijd vertrokken trein door Zwitserland reizen een nog groter feest.
De Nachttrein heeft zelden veel vertraging. Er kan natuurlijk altijd een probleem optreden, maar meestal komt deze binnen een uur na de geplande aankomsttijd aan.
Tip: via Zugfinder.de kan je de vertraging van langeafstandstreinen in de afgelopen weken zien. Het verleden geeft natuurlijk geen garanties voor de toekomst, maar wie weet stelt hier doorheen scrollen je wat gerust.
Hoeveel overstaptijd moet ik rekenen?
Treinreisplanners geven vaak heel optimistisch een overstaptijd van tien minuten in hun voorgestelde reisschema. Duurt je treinrit voor die overstap vier uur, dan is de kans vrij groot dat je net teveel vertraging oploopt om die overstap goed te halen. Bovendien moet je vaak op grote Duitse stations overstappen en kan het zijn dat je een halve wereldreis moet maken van perron 1 naar perron 28.
Hoe ik meestal plan:
- overstap na een treinrit van maximaal 2,5 uur: minstens 30 minuten overstaptijd
- overstap na een treinrit van meer dan 2,5 uur: minstens een uur
Sommige treinreizigers zullen dit overdreven vinden, maar maakt mijn reizen rustiger. Is mijn trein wel op tijd en moet ik ergens een uur wachten? Dan ben ik na al die uren in een trein blij met mijn uurtje frisse lucht.
Wat als ik mijn overstap mis?
Mis je door vertraging van je trein de overstap op je volgende trein? Geen paniek, dan pak je de treinreis-app (bijvoorbeeld DB Navigator) erbij en maak je een nieuw reisplan naar je bestemming. Je koopt geen nieuw ticket, maar stapt gewoon met je huidige in de volgende trein. Daar heeft bij mij nog nooit een conducteur moeilijk over gedaan, ook niet als mijn ticket gebonden was aan een specifieke treinrit. Die vertraging heb je niet opgelopen omdat je een kat moest knuffelen, maar omdat de trein vertraging had.
Met de trein door Zwitserland reizen
Ik reis het hele jaar door met de trein half Europa door. Nergens is het nationale en lokale openbaar vervoer zo goed geregeld als in Zwitserland. De dienstregelingen van treinen, bussen, trams en boten zijn perfect op elkaar afgestemd. De website en app van de SBB zijn heel overzichtelijk. Zelfs kleine dorpen en afgelegen startpunten van wandelroutes zijn bereikbaar met een trein en (post)bus. Ook fijn: de treinen zijn veel schoner en netter dan wat je soms in Nederland treft.
Hoe plan ik mijn treinreis in Zwitserland?
Ik gebruik op mijn laptop de website van de SBB. En op mijn telefoon de app van die maatschappij. Je kunt de taal instellen op Duits, Italiaans, Frans of Engels.
Waar koop ik treintickets voor binnenlandse reizen?
Ik koop ze altijd vooraf via de app of website van SBB. Je kan ook treinkaartjes kopen op het station.
Hoe ver vooruit moet ik mijn treinticket boeken?
De prijzen van treintickets binnen Zwitserland staan vast. Anders dan in bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk, worden de tickets niet duurder naarmate je later boekt. Je hoeft je reis dus niet heel vroeg te boeken.
Weet je al van waar naar waar je wilt reizen en vind je het niet erg om aan een specifiek tijdstip vast te zitten? Dan kan je vanaf 60 dagen voor vertrek een Supersaver Ticket kopen. De prijs van zo'n ticket is soms slechts 50% van de normale prijs. Deze is alleen geldig op het specifieke traject en tijdstip dat je in de planner geselecteerd hebt. Wil je toch op een ander tijdstip reizen? Dan krijg je geen geld terug en moet je een nieuw ticket kopen. Heb je een Supersaver Flex Ticket gekocht? Dan krijg je 50% van het aanschafbedrag terugbetaald bij annulering.
Er zijn trajecten waarop het verplicht is vooraf een zitplaats te reserveren. Dat geldt bijvoorbeeld voor panoramatreinen zoals de Bernina Express of Glacier Express. Boek op tijd, want vol = vol.
Wat is de Swiss Travel Pass?
De Swiss Travel Pass is een all-in-one-ticket openbaar-vervoer-kaart waarmee je een specifiek aantal dagen onbeperkt met trein, bus, boot en geselecteerde kabelbanen door heel Zwitserland reist. Je koopt zo'n Pass voor 3, 4, 6, 8 of 15 dagen. Je kan deze dagen aaneengesloten reizen, of een ticket kopen voor dat aantal dagen per maand. In dat laatste geval kan je je dagen flexibel kiezen en moet je je Swiss Travel Pass op elke treinreisdag activeren (tip: VPN op telefoon uitzetten voordat je dit doet).
De Pass is ook geldig in speciale (panorama)treinen, al moet je dan wel toeslag betalen en vaak vooraf reserveren.
Leuke bonus: met je Swiss Travel Pass krijg je gratis toegang tot ruim 500 musea.
Reizigers jonger dan 25 jaar krijgen 30% korting bij de aanschaf van de Swiss Travel Pass. Kinderen met een leeftijd van 6 tot 16 jaar reizen gratis mee met een ouder met een Swiss Travel Pass.
Meer lezen en bestellen doe je op MySwitzerland.com.
Kan het uit om een Swiss Travel Pass te kopen?
Je koopt een Swiss Travel Pass vanaf 244 CHF per persoon. Dat is het tarief voor drie aaneengesloten dagen onbeperkt met het openbaar vervoer door Zwitserland reizen. Voor meer reisdagen koop je logischerwijs een duurdere Pass. De prijzen staan hier.
Of het voor jou voordeliger is om de Swiss Travel Pass te kopen? Dat hangt af van wat je plannen zijn. Wil je van Basel naar Zürich en niet verder? Dan zijn losse tickets goedkoper. Wil je een railtrip langs steden of wandelgebieden maken? Zwitserland doorkruisen en de volgende dag weer terug reizen? Dan kan het vaak uit om de Swiss Travel Pass te kopen. Dit kan je natuurlijk zelf uitzoeken via de SBB-reisplanner.
Een van de fijne dingen aan de Swiss Travel Pass vind ik dat ik niet steeds losse kaartjes hoef te kopen. Niet voor elke trein, bus of boot. Dat vind ik toch altijd lastig in een vreemde taal.
Belangrijk
Neem altijd je ID-kaart of paspoort mee als je gebruik gaat maken van de Swiss Travel Pass. Hier vragen treinconducteurs standaard om. Zonder persoonsbewijs is je Travel Pass niet geldig.
Voor wie is de Swiss Half Fare Card een slimme keuze?
Blijf je minstens een maand in Zwitserland en ben je van plan veel met de trein te reizen? Dan is de Swiss Half Fare Card een goede investering. De naam verraadt het al: met dit abonnement krijg je 50% korting op je trein-, bus- en (geselecteerde) bootkaartjes. Deze Card kost 120 CHF per maand en je bestelt hem op een treinstation of via de app. Hij is een maand lang geldig.
Rijden Zwitserse treinen op tijd?
Zwitserland staat wereldwijd bekend om zijn stipt vertrekkende treinen. Als er al vertragingen zijn, dan ligt dat vaak niet aan de planning, maar aan de omstandigheden. Een modderstroom of boom op het spoor bijvoorbeeld. Spoorwegwerkzaamheden en vertragingen die daardoor mogelijk ontstaan, worden tijdig aangekondigd in de SBB app.
De Zwitserse treinen sluiten goed aan op de vertrektijden van bussen en boten.
Mag ik mijn bagage en rugzak meenemen in de trein?
In Zwitserse treinen is vaak veel meer en grotere bagageruimte dan in Nederlandse treinen. De bagagerekken boven de stoelen hebben ook qua hoogte genoeg ruimte voor wandelrugzakken en de meeste koffers.
Tip: SBB biedt ook bagagevervoer van station naar station. De reistijd van je bagage is twee dagen en je bagage wordt op het doelstation voor je vastgehouden. Handig als je een meerdaagse wandeltocht van A naar B maakt bijvoorbeeld. De kosten zijn 23 CHF per bagagestuk van maximaal 23 kilo.
Mag ik mijn hond meenemen in de Zwitserse trein?
Kleine honden in een draagtas reizen gratis in Zwitserse treinen. Haal je je kleine hondje uit zijn draagtas, dan moet hij wél een speciaal hondenkaartje hebben.
Voor grotere honden koop je sowieso een speciaal hondenticket. Deze dagkaart kost 25 CHF. Dit ticket is ook geldig in de Postbus. Je hond moet in principe onder je treinstoel of tussen je benen zitten.
Je moet een muilkorf meenemen, want trein- of buspersoneel mag je verzoeken om je hond te muilkorven. Lees hier meer over met je hond naar Zwitserland reizen.
En mijn fiets, kan die mee in de Zwitserse trein?
Ja, je kan je fiets meenemen in de Zwitserse trein. Je moet dan wel een fietsticket kopen. Je kiest tussen een A-naar-B-fietsticket of een dagkaart. Deze bestel je in de app of aan het loket op het station.
In veel treinen zijn er speciale fietscompartimenten, herkenbaar aan een fietssymbool. Op drukke verbindingen gelden soms beperkingen. Zo moet je tussen 21 maart en 31 oktober een fietsplek reserveren in InterCity (IC) treinen. Je herkent dit aan het fietssymbool met een 'R' in de treinreisplanner. Meer informatie vind je hier.
Er zijn ook veel (Post)bussen in Zwitserland waar je fiets achterop mee kan. Deze plekken reserveer je vooraf via de SBB-app.
De mooiste treinreisroutes in Zwitserland
Slow-TV programma Rail Away neemt je via camera's op treinen regelmatig mee op railtrip door Zwitserland. Niet zo gek, want hier liggen enkele van de meest fotogenieke treintrajecten ter wereld. Bijvoorbeeld:
- Glacier Express (Zermatt – St. Moritz). De bekendste panoramatrein van Zwitserland. In acht uur reis je door spectaculaire Alpenlandschappen. De trein rijdt over 291 bruggen en door 91 tunnels.
- Bernina Express (Chur – Tirano). Deze route staat zelfs op de UNESCO Werelderfgoedlijst. De trein rijdt van Zwitserse gletsjers naar Italiaanse palmbomen over een van de hoogste spoorlijnen van Europa. Geen tandradtechniek, maar 'gewoon' net als andere treinen.
- GoldenPass Panoramic (Luzern – Montreux). Trein langs het Vierwoudstrekenmeer en het Meer van Genève en geniet van Alpentoppen.
- Gotthard Panorama Express (Luzern – Lugano). Maak eerst een boottocht over het Vierwoudstrekenmeer en reis daarna met de panoramatrein door de oude Gotthardtunnel naar het zuiden.
- Grand Train Tour of Switzerland: het beste van het beste
Meer mooie trajecten vind je in het boek Met de trein door Zwitserland van Rik Bomans.
Treinreizen en bergwandelen in Zwitserland
Het openbaar vervoer van Zwitserland beperkt zich niet tot dorpen en steden. Ook wandelroutes zijn vaak goed met een combinatie van trein en bus bereikbaar. Ik reis standaard met het openbaar vervoer naar mijn huttentochtroutes bijvoorbeeld. De Freiburger Voralpenweg en Nendaz Trekking zijn bijvoorbeeld goed bereikbaar. Zie ook mijn blog Met de trein naar je huttentocht: 5 goed bereikbare routes. Voor dagwandelingen doe je inspiratie op via de MySwitzerland-pagina 11 wandelingen met trein, bus en boot. Je kan je complete reis met het openbaar vervoer plannen via de SBB-app. Let op: bij kleine bussen naar afgelegen bushaltes moet je soms minstens een uur van tevoren reserveren via de app. Dat is de Zwitserse variant van onze belbus.