Keuzehulp: welke winterslaapzak moet ik kopen?

 'Welke winterslaapzak moet ik kopen?' is elke herfst weer een veelgestelde vraag in mijn inbox. Steeds meer mensen gaan ook buiten de zomervakantie kamperen (jeeej, bikkels!) en dan wil je natuurlijk wél lekker warm slapen. Ik heb niet één antwoord op de vraag 'Welke lichtgewicht winterslaapzak moet ik kopen?', omdat dat afhangt van je plannen, de (weers)omstandigheden en hoe gevoelig je zelf voor kou bent. In dit artikel deel ik informatie die je kan helpen bij het bepalen welke winterslaapzak voor jou het beste is, en deel ik een aantal van mijn favoriete modellen. Ik richt me in dit artikel geheel op wandelaars of fietsers voor wie een winterslaapzak zo compact en licht mogelijk moet zijn. Ga je met de auto op pad, dan maak je waarschijnlijk andere afwegingen.

Hoe weet je hoe warm een winterslaapzak is?

Hoe warm een winterslaapzak is, wordt uitgedrukt in de comforttemperatuur (voor vrouwen) of limiettemperatuur (de 'comforttemperatuur' voor mannen). Je vindt deze informatie terug in/op de slaapzak of de verpakking. De comforttemperatuur van een slaapzak is de koudste temperatuur waarbij de gemiddelde vrouw zonder het koud te krijgen in die slaapzak (door) kan slapen. Hoe lager de comforttemperatuur, hoe warmer de slaapzak.

Stel: je slaapzak heeft een comforttemperatuur van -10 graden. Dan houdt deze de 'gemiddelde vrouw' warm genoeg tot -10 graden. Bij -5 graden is ze dan dus ook nog warm genoeg en bij 10 graden zweet ze misschien haar slaapzak uit. Je wilt dus ook weer geen te warme slaapzak kopen. Dat betekent in de praktijk vaak dat je verschillende slaapzakken voor verschillende seizoenen nodig hebt. Zo heb ik een winterslaapzak (Nomad Gemini 1100, comforttemperatuur -17 graden omdat ik een koukleum ben en in januari in de Schotse bergen slaap), een 'tussenslaapzak' (comforttemperatuur -5 graden) en een zomerslaapzak (comforttemperatuur 10 graden) voor echt warme avonturen. 

Nu ben jij natuurlijk niet per se vergelijkbaar met de gemiddelde man of vrouw. Ik ben bijvoorbeeld een echte koukleum. Ik zit zelfs 's zomers onder een fleecedeken en ik loop in de winter de hele dag met een kruik en dikke deken rond. Ik heb het in mijn slaapzak met comforttemperatuur -5 graden al koud als de temperatuur een paar graden boven nul is. Dat ligt niet aan die slaapzak en dat ligt ook niet aan hoe warm ik in bed ga liggen (zie tips verderop), maar dat komt omdat ik het sneller koud heb dan de gemiddelde vrouw. 

Zo zijn er ook mensen die het sneller warm hebben dan de gemiddelde man of vrouw. Zij slapen bijvoorbeeld heerlijk warm in een zomerslaapzak terwijl de temperaturen het vriespunt bereiken. Houd dus in gedachten dat die comfort- en limiettemperatuur gebaseerd zijn op gemiddelden en niet per se ook voor jou gelden. 

LET OP: iedereen kan zomaar een comforttemperatuur bedenken en op zijn slaapzak drukken. Voor een goede vergelijking en betrouwbare informatie neem je daarom alleen de slaapzakken die volgens de EN13537-norm getest zijn echt serieus. Voor Nomad, Vaude en vele andere (goede) merken is dit vaak het geval, maar voor andere (goedkopere) merken niet altijd.

Hoe warm moet mijn winterslaapzak zijn?

Hoe warm jouw winterslaapzak moet zijn hangt dus onder meer af van hoe snel je het koud of warm hebt. Daarbij is het natuurlijk ook belangrijk om te weten welke temperaturen je tijdens je kampeertrip(s) verwacht. Dat kun je vaak makkelijk uitzoeken door in Google naar je bestemming i.c.m. met 'temperatuur in [maand]' te zoeken (probeer het eventueel ook even in het Engels of de lokale taal). In Nederland is een nachttemperatuur onder de -5 graden vrij zeldzaam en zal een slaapzak met een comforttemperatuur van -15 voor de meeste mensen overdreven zijn.

Weet je de verwachte temperatuur? Dan kies je voor een slaapzak waarvan de comforttemperatuur (voor vrouwen) of limiettemperatuur (voor mannen) niet veel hoger is dan de temperatuur die je verwacht. Is de verwachte minimale temperatuur -10 graden, dan moet je slaapzak (voor de meeste mensen) een comforttemperatuur/limiettemperatuur van -10 graden of lager hebben.

Hoe kom je er achter of jij het snel warm of koud hebt? Ga eens proefkamperen in een geleende slaapzak (mét een goed matje en volg ook de tips om warm te blijven in dit artikel op) en kijk hoe dat bevalt.

Een winterslaapzak voor koukleumen

Heb je het (net als ik) al koud bij temperaturen waar anderen het nog redelijk comfortabel vinden? Slaap je thuis het hele jaar door onder je herfst- of winterdekbed, terwijl anderen onder een zomerdekbed liggen? Dan vindt je een iets 'te warme' slaapzak waarschijnlijk wel zo fijn. Verwacht je nachttemperaturen die boven de -10 graden blijven? Dan kun je voor jouw comfort een slaapzak kopen met een comforttemperatuur van -15 of -20 graden.

Warmere slaapzakken zijn vaak zwaarder, groter in verpakking en duurder. In de outdoorwereld is 'hoe lichter hoe beter' een 'regel' waar je vaak op gewezen wordt. Ik ben het ermee eens dat een lichtere slaapzak voor een lichtere rugzak en dus meer wandelgemak zorgt. Maar. Ik neem ook comfort en mentale gezondheid mee in mijn overweging. Als ik wakker lig van de kou, het daarbij mentaal zwaar krijg en de volgende dag van vermoeidheid niet kan genieten van mijn wandeling, dan draag ik echt met liefde wat extra gewicht. Dat levert vaak de nodige kritiek op van de 'grammenneukers' op het internet, maar weet dat het JOUW keuze is. Jij moet lekker slapen en jij bent degene die bepaalt of je extra comfort het extra gewicht waard vind. Het kan echter geen kwaad om de eigenschappen van slaapzakken met een vergelijkbare comforttemperatuur met elkaar te vergelijken en dan de lichtste te kiezen.

De vorm van je lichtgewicht winterslaapzak

Slaapzakken komen vaak voor in twee vormen: rechthoekig of mummievormig. Het mummiemodel is vaak het warmst, omdat daarin zo weinig mogelijk lucht om je lichaam zit die je op moet warmen. Wanneer je het koud hebt in bed, wikkel je jezelf ook in je dekens om jezelf beter warm te houden.

Er zijn mensen die geen fan zijn vah ingepakt liggen als een Egyptisch lijk. Dat was ik ook niet (claustrofobie), maar ik ben er na een aantal keren oefenen aan gewend.

De meeste mummieslaapzakken hebben bovendien een capuchon die je strak om je hoofd kunt trekken. Daarmee voorkom je een koud hoofd (en daarmee vaak koud geheel lichaam) en houd je de warmte beter in je slaapzak vast. Nog een voordeel van een mummieslaapzak: minder stof, minder vulling en dus minder gewicht om mee te dragen.

Hier wil je ook op letten

• De lengte van je winterslaapzak. Er zijn extra wijde/brede en extra lange slaapzakken te koop. Ideaal voor mensen die langer of breder zijn dan de gemiddelde mens. Tijdens mijn werk als expert in de outdoorwinkel hielp ik ook mensen die gemiddeld van lengte waren en 'een beetje extra ruimte wel fijn' vonden. Zo werkt dat dus niet helemaal, want extra lege ruimte is extra ruimte om op te warmen en is kouder. Kies dus voor een slaapzak die perfect aansluit bij jouw lichaamslengte en -breedte.
• De lente van de rits in je slaapzak. Wil je je slaapzak ook graag willen gebruiken als het warmer is dan de temperaturen waarvoor je hem gekocht hebt? Kies een slaapzak met een zo lang mogelijke rits. Zo kun je hem van boven of van onderen een stukje openritsen en hem zo net wat minder warm maken. 
• Een luchtstopper achter de rits. Je kunt een slaapzak van warm materiaal hebben, maar als er lucht met kou door de rits naar binnen komt, heb je daar weinig aan. Zorg dus altijd voor een strook of meerdere stroken aan de binnenkant van de rits. Helemaal mooi als je ook de buitenkant van de rits kunt bedekken met een strook buitenstof.
• Een speciaal vrouwenmodel? Er zijn speciale vrouwenmodellen in slaapzakken, die meer zandlopervormig zijn en extra isolatie bevatten op plekken waar vrouwen het sneller koud hebben. Ideaal, maar ik zou dit niet als uitgangspunt nemen. Maak een selectie van slaapzakken die aan jouw eisen voldoen en kijk dan of er toevallig een vrouwenmodel tussen zit. Al mijn huidige slaapzakken zijn uniseks. 

Het beste materiaal voor je winterslaapzak

Je hebt voor je winterslaapzak keuze uit een synthetische vulling of een donsvulling. Beiden hebben zo hun voor- en nadelen.

De voordelen van dons ten opzichte van synthetisch:

• veel lichter
• veel compacter mee te nemen (want: lucht eruit persen)
• ook voor heel koude temperaturen mee te dragen (synthetische slaapzakken voor koude omstandigheden passen niet in mijn 65 liter rugzak)

De voordelen van synthetisch ten opzichte van dons:

• diervriendelijker
• beter in vochtige omstandigheden (dons isoleert niet als het nat is, al kun je voor met Nikwax behandeld dons en waterafstotend buitenmateriaal kiezen. Dat laatste is niet voldoende als het echt vochtig is, maar helpt iets).
• goedkoper dan donzen slaapzakken

Waarom ik toch voor dons kies (ondanks ethische bezwaren)

Ik eet vegetarisch en zoveel mogelijk plantaardig omdat ik het een naar idee vind als dieren voor mij moeten lijden of sterven. Tóch heb ik een donzen winterslaapzak. De reden daarvoor: tussen eind september en eind april is een synthetische slaapzak die nog net in mijn rugzak past echt te koud. Ik had een synthetische slaapzak met een comforttemperatuur van een paar graden onder nul en lag 's nachts oncomfortabel te bibberen. Nu werk ik in de toeristische sector, wat betekent dat ik vooral in de zomermaanden aan het werk ben. En dat betekent dat ik in de wintermaanden ga wandelen en kamperen. En dan niet in Nederland, maar in de Franse Vooralpen of de Schotse Hooglanden, waar het 's nachts flink koud wordt.

Ik heb daarom voor aanschaf gekeken....

• of er warme slaapzakken met een gerecyclede donsvulling beschikbaar waren. Die waren er, maar op dat moment alleen in modellen die voor mij niet warm genoeg waren.
• of er een tweedehands warme donsslaapzak aangeboden werd. Dat was niet het geval.
• naar welke modellen voldeden aan de responsible down standard en andere duurzaamheids- en diervriendelijkheidsstandaards.
• naar de beste kwaliteit slaapzakken. Hoe langer mijn slaapzak mee gaat, hoe minder snel ik weer een (donzen) slaapzak moet kopen waarvoor nieuwe dieren moeten lijden.

Zo is mijn keuze uiteindelijk toch op een donzen slaapzak van Nomad gevallen.

--> lees meer over de diervriendelijkheid van dons en wol in wandelkleding en kampeerspullen.

Een winterslaapzak huren

Ga je niet heel vaak kamperen in de winter? Of heb je een winterslaapzak op het oog die je eerst in de praktijk wil testen voor je hem zelf koopt? Huur je winterslaapzak bij verhuurders zoals Bever en Start Hiking. Bijkomend voordeel is dat je de slaapzak niet zelf op hoeft te slaan en hoeft te onderhouden. Zie voor meer info mijn blog over lichtgewicht spullen huren voor je trektocht.

Je hebt meer nodig dan alleen een warme slaapzak

Heb je eenmaal een warme slaapzak gevonden? Top! Maar je bent er nog niet. Net zo belangrijk als een warme slaapzak is een goed isolerend slaapmatje. De ergste kou komt van de grond waarop je ligt. Ga maar eens zonder tussenlaagje op de grond zitten in de winter en je hebt in no time koude billen. Moet je je voorstellen als je urenlang op die koude grond zou gaan liggen. Je slaapzak gaat je aan de kant waarop je ligt niet warm houden. Je drukt met je gewicht namelijk de lucht uit de vulling, waardoor hij zijn isolerende werking verliest.

--> lees ook mijn tips voor het kiezen van een lichtgewicht slaapmat

Ook kun je een lakenzak (ook wel liner genoemd) in je winterslaapzak stoppen. Deze zorgt ervoor dat je slaapzak schoner blijft en dus minder vaak gewassen hoeft te worden (en dat komt de levensduur weer ten goede). Zulke lakenzakken kunnen ook extra warmte aan je slaapzak toevoegen. Er zijn lakenzakken die tot 15 graden warmte toevoegen aan de comforttemperatuur van je slaapzak. Ik ben in het bezit van deze lakenzak en voel die 15 graden niet, maar het maakt toch wel wat verschil in warmte en voelt lekker zacht. Ideaal als ik toch eens een nachtje bij temperaturen kampeer waarvoor mijn slaapzak net niet warm genoeg is.

Neem tijdens je winterkampeeravontuur ook geschikte kleding mee. Draag loszittende (thermo)kleding in je slaapzak of slaap in je ondergoed (vind ik fijner). Draag eventueel een muts als je hoofd niet door de capuchon van de slaapzak bedekt wordt. Ik draag vaak ook een buff (soort dunne kol) over mijn mond en neus als het echt koud is. Vaak vind ik het fijn om voor de nacht warme, droge sokken aan te trekken.

Zo onderhoud je je winterslaapzak

Was je synthetische slaapzak zo weinig mogelijk. Bij het wassen gaat de kwaliteit hard achteruit. Gebruik een lakenzak in je slaapzak als je dat een schoner idee vindt. Hang je slaapzak regelmatig te luchten en bewaar hem thuis uit de compressiezak.

Een slaapzak met donsvulling moet je juist wél zo nu en dan wassen, zodat hij zijn isolerende werking behoudt. Stop hem niet achteloos met wasmiddel in de wasmachine, maar lees de instructies. Ik heb zo eens een slaapzak om zeep geholpen, dus tegenwoordig lever ik hem liever in bij de Bever. Voor een paar tientjes wassen zij je slaapzak op de juiste manier.

--> meer tips voor het onderhouden van je slaapzak

Quilts: een alternatief voor slaapzakken

Er zijn steeds meer mensen die geen slaapzak meenemen, maar een quilt. Een quilt is een slaapzak zonder onderkant, een soort deken met een speciale 'zak' voor je voeten. Vaak hebben ze elastische banden die zorgen dat de slaapzak rond jou en je slaapmatje blijft zitten. Het grote voordeel van een quilt ten opzichte van een volledige slaapzak is het gereduceerde gewicht en pakvolume.

Het idee hierachter: het deel van de slaapzak waar je op ligt wordt platgedrukt en isoleert daar niet. Eigenlijk is dat dus 'zinloos materiaal'. Je ligt op een goed isolerend matje die het warmhoudwerk doet. In een quilt ontbreekt dit stuk slaapzak zonder functie, zodat je het ook niet mee hoef te dragen. 

Ik ben een onrustige slaper en draai met slaapzak en al in allerlei positief. Niet ideaal als je de quilt moet laten liggen en dus zonder de stof in je handen moet draaien. Ik ben nog geen fan, maar ken genoeg mensen die helemaal weg zijn van hun quilt. De meeste quiltgebruikers die ik ken hebben er een van Cumulus Outdoor.

Wat is de beste lichtgewicht winterslaapzak?

Zoals ik al schreef: er is niet één perfecte lichtgewicht winterslaapzak voor iedereen. Na het lezen van bovenstaande tekst weet je wat je ongeveer zoekt. Aan welke temperatuureisen moet je slaapzak voldoen? Welk materiaal wil je? Je weet ook dat je een mummievormige slaapzak wilt en misschien wil je met liefde wat extra investeren voor een duurzame(re) variant. Zorg dat je je deze wensen helder hebt voordat je verder gaat kijken.

Je zult zien dat er vele winterslaapzakken zijn die voldoen aan jouw eisen. Er is niet één perfect model, dus je kunt beter kiezen en dan niet meer achterom kijken naar wat misschien ook een fijne keuze geweest was. 

Om je op weg te helpen heb ik websites van mijn favoriete outdoormerken afgespeurd naar slaapzakken. Per temperatuurrange en type vulmateriaal heb ik een overzichtje gemaakt van modellen die mij aanspreken. De (comfort)temperatuurwaarden zijn getest volgens EN13537 en dus betrouwbaar.

Synthetische winterslaapzakken 0 tot -10 graden

Robens Spire III

comforttemperatuur: -3 graden
limiettemperatuur: -9 graden
gewicht: 1.685 gram
pakvolume: 36 x 24 cm
bijzonderheden: veruit de goedkoopste optie in dit lijstje. Ik heb deze zelf een tijdje gehad en ik vond het materiaal fijn. De kwaliteit is duidelijk minder goed dan de hieronder genoemde slaapzakken, met een in de stof vastlopende rits en naden die iets te snel losgaan.
verkrijgbaar: via Robens voor 99.95 euro

Mammut Perform Fiber

comforttemperatuur: -1 graden
limiettemperatuur: -7 graden
gewicht: 635 gram
pakvolume: 26 x 7 centimeter
bijzonderheden: extra ruimte voor de voeten
verkrijgbaar: via Bever voor 184.95 euro

Fjällräven Abisko 3 seizoenen

comforttemperatuur: -2 graden
limiettemperatuur: -8 graden
gewicht: 1.580 gram
pakvolume: 50 x 15 centimeter
bijzonderheden: speciale vrouweneditie met extra isolatie op plekken die snel koud worden.
verkrijgbaar: via Bever voor 184.95 euro

Donzen winterslaapzakken 0 tot -10 graden

Deze slaapzakken zijn allemaal gevuld met dons dat verkregen is volgens de responsible down standaard.

Nomad Orion 700

comforttemperatuur: -6 graden
limiettemperatuur: -13 graden
gewicht: 1050 gram
pakvolume: 30 cm x 18 centimeter
bijzonderheden: de voering heeft een antibacteriële Polygiene® finish waardoor hij langer fris blijft
verkrijgbaar: via Nomad voor 379.95

Vaude Hochgrat 700

comforttemperatuur: -3 graden
limiettemperatuur: -10 graden
gewicht: 1.350 gram
pakvolume: 34 x 25 centimeter
bijzonderheden: van gerecycled materiaal gemaakt (niet het dons)
verkrijgbaar: via Vaude voor 320 euro

Exped Winterlite -15° S

comforttemperatuur: -8 graden
limiettemperatuur: -16 graden
gewicht: 1.310 gram
pakvolume: 28 x 16 x 15 cm
bijzonderheden: extra ruimte voor de voeten
verkrijgbaar: via Bever voor 609.95 euro (damesmodel, hij is er ook in herenuitvoering)

Donzen winterslaapzakken met een comforttemperatuur lager dan -10 graden

Nomad Gemini 1100 (deze heb ik!)

comforttemperatuur: xxx graden
limiettemperatuur: xxx graden
gewicht: xxx gram
pakvolume: xxx
bijzonderheden: xxx
verkrijgbaar: via Nomad voor xxx euro -- lees mijn review!

Nomad Orion 1200

comforttemperatuur: -13 graden
limiettemperatuur: -21 graden
gewicht: 1580 gram
pakvolume: 44 cm x 22 centimeter
bijzonderheden: 3D gevoerde tochtstrook, 3D Polardown Plus® vulling met waterafstotende Nikwax® behandeling en voering met antibacteriële Polygiene® finish.
verkrijgbaar: via Nomad voor 499.95 euro

Vaude Rotstein 1250

comforttemperatuur: -16 graden
limiettemperatuur: -24 graden
gewicht: 1875 gram
pakvolume: 29 x 27 centimeter
bijzonderheden: 100 % gerecycled polyester materiaal (dons niet gerecycled). Dons met Nikwaxbehandeling hydrofoob gemaakt
verkrijgbaar: via Vaude voor 680 euro

Slaapzakken met gerecycled dons

Ben je net als ik geen voorstander van dons, maar wil je wel graag gebruik maken van de voordelen van dons? Dan is er een tussenweg: gerecycled dons. Het duurzame outdoormerk Vaude vult slaapzakken nu met hergebruikt dons. Deze veren komen uit beddegoed en donsjassen en zijn grondig gereinigd voordat ze in een slaapzak gepompt werden. Ook de rest van het materiaal dat in de slaapzak gebruikt wordt is gekozen en verwerkt met oog voor duurzaamheid. Je leest daar meer over op de pagina over Vaude's eigen label Green Shape. Ook Mountain Equipment heeft een apart label waarin ze gerecycled dons gebruiken, Earthrise Down Cycle Project.

(van Vaude tipte ik hier eerder het model Marwees 300, maar die is op het moment van updaten in maart 2023 niet terug te vinden op de website van Vaude en niet verkrijgbaar in grote outdoorwinkels)

Mountain Equipment Earthrise 600

comforttemperatuur: -1 graden (niet 100% zeker of dit volgens EN-norm is, check dat zelf nog even)
limiettemperatuur: -8 graden
gewicht: 1124 gram
pakvolume: 26cm x 23cm x 20cm
bijzonderheden: 100 % gerecycled dons
verkrijgbaar: vanaf 346 euro (even Googlen naar webshop waar hij op voorraad is, wisselt nogal)

Meer weten over kamperen in de kou?

Met een warme slaapzak ben je al goed bezig in je voorbereiding op winterkamperen. Op mijn blog vindt je meerdere artikelen over warm blijven in je tent en oefeningen om weer warm te worden als je het koud gekregen hebt. Heb je nog vragen? Laat een berichtje achter onder een artikel of stuur me een mailtje.

--> download mijn gratis stappenplan om je voor te bereiden op je (winterse) trektocht.