Een lichtgewicht slaapmat kopen: dit moet je weten

Een goede lichtgewicht slaapmat is onmisbaar als je met een rugzak op een meerdaagse wandeltocht maakt. Zo'n slaapmat zorgt ervoor dat je 's nachts lekker ligt, zodat je de volgende dag weer goed uitgerust op pad kunt. Een goede slaapmat heeft nog een andere functie: je beschermen tegen de kou die van de grond komt en je zo 's nachts warm houden. Is dat niet de taak van een lichtgewicht slaapzak? Ja, maar waar de slaapzak platgedrukt wordt door je lichaamsgewicht kan hij zijn werk niet goed doen. Een goed geïsoleerde slaapmat is dus net zo belangrijk als een warme slaapzak. Ik leg je in dit artikel uit waar je op moet letten als je een lichtgewicht slaapmat gaat kopen.

Wat is een goede lichtgewicht slaapmat?

Een goede lichtgewicht slaapmat voor een meerdaagse wandeltocht...

• is licht
• is compact
• isoleert voldoende bij de grondtemperaturen die je verwacht
• ligt lekker
• is snel op te blazen en makkelijk in te pakken

Ik vind het daarbij ook belangrijk dat mijn slaapmat gemaakt is van materiaal dat niet zo snel kapot gaat. Ik ben geen fan van het 'chipszak-materiaal' van de extreem lichtgewicht matten en ga liever voor iets stevigers.

Hoe weet ik hoe goed een lichtgewicht slaapmat isoleert?

Hoe goed een lichtgewicht slaapmat isoleert wordt uitgedrukt in de R-waarde. De 'R' staat voor 'resistance' en drukt uit hoe goed de mat verlies van warmte beperkt. Hoe hoger de R-waarde, hoe beter de mat isoleert en hoe minder last je hebt van grondkou. Houdt als vuistregel de volgende waarden voor verschillende seizoenen aan:

• Zomer: R-waarde tussen de 1 en 2
• Lente en herfst: R-waarde tussen de 2 en 3
• Winter: R-waarde tussen de 3 en 5
• Extreme winter: R-waarde hoger dan 5

Houd daarbij in gedachten dat de zomer in het ene land misschien niet zo warm is als de zomer in een ander land. En de winter in Zuid-Europa is niet zo streng als die in Noorwegen.

Welk type slaapmat moet ik kopen?

Slaapmatten zijn grofweg in drie categorieën in te delen:

• Slaapmatten met gesloten celschuim
• Zelfopblazende matten
• Geïsoleerde matten met luchtkamers

Gesloten celschuim matten

Deze slaapmatten zijn zwaar, groot en oncomfortabel en daardoor niet geschikt voor de gemiddelde wandelvakantie. Gesloten celschuim matten lijken op dikke yogamatten. Bergwandelaars die op een ondergrond met scherpe stenen slapen, hebben wel baat bij dit type mat.

Zelfopblazende lichtgewicht slaapmatten

Een zelfopblazende mat (de Engelse benaming self inflating mat wordt in Nederland vaak gebruikt) is gevuld met schuim. Door het oprollen is binnenin een onderdruk ontstaan. Lucht wordt naar binnen gezogen als je het ventiel van zo'n mat opent, waarna hij zichzelf met lucht vult. Soms moet je een beetje lucht bijblazen of bijpompen als het matje niet hard genoeg is voor jouw comfort.

Slaapmatten met geïsoleerde luchtkamers

Dit type matten noem ik ‘geïsoleerde luchtbedden’, al lijken ze qua kwaliteit en isolatie totaal niet op de traditionele blauwe luchtbedden waar ik als kind op sliep. Nee, dit zijn high tech matten die wél isoleren. De wanden van de met lucht gevulde kamers zijn bedekt met isolerend materiaal. Een groot voordeel van dit type matten is dat ze een kleiner pakvolume hebben en lichter zijn dan beide bovengenoemde twee soorten matten. Ik gebruik tegenwoordig enkel nog matten van dit type.

Andere verschillen tussen lichtgewicht slaapmatten

Er zijn veeeeele soorten slaapmatten in elk van de drie soorten. Behalve in isolatiewaarde verschillen ze in andere eigenschappen.

Vorm

Er zijn twee veelvoorkomende vormen matten: rechthoekig of mummievormig (breder bij de schouders en smaller bij de voeten). De mummievormige modellen zijn vaak lichter en compacter, omdat ze uit minder materiaal bestaan. Bij het lichtgewicht kamperen slaap je vaak toch in een mummievormige slaapzak, dus dan is een mummievormige mat niet heel gek. Ik ben zelf vrij onrustig in mijn slaap en heb toch voorkeur voor een rechthoekig model.

Gewicht

Draag je je slaapmat mee in je rugzak? Dan is het fijn als hij zo licht mogelijk is. Nu is het allerlichtste model niet per se het beste model, omdat je ook met de andere eigenschappen (zoals de R-waarde) die ik in dit artikel noem rekening moet houden. Bovendien zijn goede lichtere matten vaak een stuk prijziger. Ga voor het lichtst mogelijke model dat aan je eisen voldoet en binnen je budget valt.

Afmetingen

Ben je langer of breder dan de gemiddelde Nederlander? Dan kun je voor een extra brede en/of lange slaapmat kiezen. Check wel even of die nog in je tent past. Ben je juist kleiner dan gemiddeld, dan kun je kijken of er kortere matten beschikbaar zijn. Ik heb zelf een mat die iets aan de korte kant is, maar leg mijn rugzak aan het voeteneinde en lig daar dan met mijn voeten op. Zo blijven ze toch warm en hoef ik geen langere en zwaardere mat mee te nemen. 

Dikte

Slaapmatten komen in verschillende diktes. Ik heb zelf een mat van 7 centimeter dik (de Exped Ultra 5R) omdat ik op dunnere matten niet lekker lig. Ik ben een zijslaper en heb al snel last van het heupbot waarop ik lig. Hoe dik een mat voor jou moet zijn, kun je testen in de outdoorwinkel. Probeer verschillende diktes matten uit en kies de minimale dikte waarbij je nog lekker ligt (een slaapmat van 30 centimeter dik ligt heerlijk, maar is niet echt lichtgewicht mee te nemen).

Materiaal

Ik zou altijd kiezen voor een slaapmat van redelijk stevig materiaal. Hoe steviger het materiaal, hoe zwaarder de mat vaak is, dus het is zoeken naar een balans. Het type chipszak-materiaal, dat kraakt als je erop ligt en dat voelt alsof het bij het eerste steentje onder de tent kapot is, vermijd ik. Een scheurtje of gaatje oplopen kan natuurlijk altijd gebeuren, dus ik heb sowieso altijd een klein reparatiesetje mee.

Welke lichtgewicht slaapmat is het meest geschikt voor mij?

Er is niet één model lichtgewicht slaapmat die voor iedereen perfect is. Zelf wil ik niets anders meer dan de Exped Ultra-lijn, die comfortabel, stevig, licht en compact is. Ik raad je aan om dit artikel goed door te lezen en je alvast een beeld te vormen van wat je nodig hebt. Ga vervolgens naar een grote outdoorwinkel en test verschillende matten om te kijken welke voor jou het fijnst ligt én aan je eisen voldoet. Vraag eventueel hulp van een winkelmedewerker als je het idee hebt dat die weet waar hij/zij het over heeft.

De levensduur van je lichtgewicht slaapmat verlengen

Een lichtgewicht slaapmat is vaak niet goedkoop. Je wilt hem dan ook zo goed mogelijk onderhouden. Dat doe je deels door zo weinig mogelijk adem in je slaapmat te blazen. In je adem zit vocht, dat je eigenlijk niet in de luchtkamers van de mat kunt hebben. Je kunt beter een opblaaszak (zoals deze schnozzel voor Exped-matten -- check welke compatibel is met jouw merk mat) gebruiken. Let bovendien goed op waar je je tent opzet en je mat neerlegt. Liggen er geen scherpe stukjes op de grond?

Ook buiten het kamperen om kun je dingen doen om de levensduur van je mat te verlengen:

• maak je mat na gebruik schoon met een droge doek of eventueel een licht vochtige doek met wat Nikwax sportwasmiddel
• laat je mat goed drogen voordat je hem weglegt
• bewaar je mat liever buiten het compressiezakje, met de ventielen of dopjes open (dit is vooral belangrijk voor self inflating matjes)
• stop je mat nooit in de wasmachine of droger
• controleer je mat altijd op gaatjes en scheurtjes voordat je hem meeneemt op een volgende tocht

Mijn favoriete lichtgewicht slaapmatten

Ik noemde het al even: mijn all-time favoriete slaapmatten komen uit de Ultra-lijn van Exped. Ik schreef eerder al een artikel over de Exped Ultra 5R en andere modellen uit die lijn. Nu kan ik me voorstellen dat je ook andere matten wilt overwegen, dus ik maakte een lijstje met vier matten die ik voor een volgende aankoop zou willen overwegen, om je op weg te helpen.

In dit lijstje ga ik uit van maat M of 'regular' matten en heb ik modellen gekozen die geschikt zijn voor temperaturen tot -5. Wil je bij koudere temperaturen kamperen, dan zijn er vaak beter geïsoleerde matten van hetzelfde type beschikbaar (Google :) ).

1. Exped Ultra 3R

• R-waarde: 2,9 (warm genoeg bij temperaturen boven de -5 °C) -- andere modellen met hogere R-waarde beschikbaar
• Gewicht: 405 gram (maat M)
• Pakvolume: 23 x 11 cm (maat M)
• Dikte: 7 centimeter
• Meer informatie (ook beschikbaar in lichter mummiemodel)

2. Rab Ionosphere 5

• R-waarde: 4,8 (ook geschikt voor heel koude nachten) -- niet met andere R-waarden beschikbaar
• Gewicht: 550 gram (maat regular)
• Pakvolume: 23 x 11 cm (maat regular)
• Dikte: 8 cm
• Meer informatie

3. Ether Light XT

• R-waarde: 3,2 (ook voor temperaturen tot onder de -5)
• Gewicht: 425 gram (maat regular)
• Pakvolume: 11 x 24 cm (maat regular)
• Dikte: 10 cm
• Meer informatie

4. Therm-a-Rest NeoAir Xlite

• R-waarde: 4,2 (ook voor temperaturen tot onder de -5)
• Gewicht: 340 gram (maat regular)
• Pakvolume: 20 x 10 cm (maat regular)
• Dikte: 6,4 cm
• Meer informatie (let op: ik heb een eerder model van deze mat gehad en die kraakte behoorlijk als ik draaide - test dat voor aanschaf even goed uit)

Meer leren over lichtgewicht uitrusting voor een meerdaagse wandeltocht?

In mijn gratis stappenplan voor je meerdaagse wandeltocht deel ik paklijsten met meer (lichtgewicht) spullen om mee te nemen op je meerdaagse wandeltocht. In mijn Handboek voor je eerste trektocht ga ik uitgebreider in op waar je op moet letten bij de aanschaf van je spullen. Dit artikel komt bijvoorbeeld uit het hoofdstuk over slaapmatten.