T1, T2, T3... dit is de SAC-schaal
'Loop in de bergen alleen op paden die passen bij je vaardigheden'. Leuk advies, maar hoe weet je hoe moeilijk een pad gaat zijn voordat je er al op staat? Daarvoor zijn handige labelsystemen bedacht. Een veelgebruikte is de SAC-schaal, zoals ik die ook gebruik in vrijwel al mijn routeblogs.
Wat is de SAC-schaal?
De SAC-schaal is een labelsysteem gemaakt door de Zwitserse Alpenclub (Swiss Alpine Club). Deze labels vertellen je hoe moeilijk een wandelroute volgens hun criteria is. Er zijn zes labels: van T1 ('makkelijk') tot T6 (zeer moeilijk). Die criteria hebben te maken met type terrein, ondergrond van het pad, afgrond naast pad ja/nee, valgevaar, hoe makkelijk te navigeren en benodigde uitrusting. Deze schaal helpt je dus om een inschatting te maken van de technische en fysieke eisen van een wandelpad en wandelroute zoals een huttentocht.
De SAC-schaal wordt niet alleen toegepast op paden in Zwitserland, maar werkt wereldwijd in apps zoals Komoot. De Alpenverenigingen van andere landen werken wel met hun eigen labelsysteem op hun kaarten en wandelbordjes.
Let op: labels gaan over ideale omstandigheden
De classificatie van wandelpaden geldt onder ideale omstandigheden. Goed zicht, droge paden, geen sneeuw en al eerdere bergwandelervaring. Na hevige regenval kan zelfs een 'makkelijk' maar steil T1-pad heel glad en spannend worden.
Wat betekent T1 op de SAC-schaal?
Een T1-pad is een 'makkelijk' wandelpad. Dit zijn vaak brede, goed onderhouden paden zonder steile stukken of gevaar de diepte in te vallen. Je hoeft je handen nergens te gebruiken, je hebt geen speciale schoenen nodig en navigeren is niet moeilijk. T1 paden zijn bij ideale (weers)omstandigheden ook geschikt voor wie nog niet echt bergwandelervaring heeft. In Zwitserland zijn dit soort paden geel gemarkeerd.
Wat betekent T2 op de wandelkaart?
Een T2-pad is een bergwandelpad. Je loopt nog steeds op duidelijke paden, maar die zijn soms steiler en kunnen stukken bevatten waar je je wat beter moet concentreren. Wandelschoenen met een goed profiel zijn aan te raden. In Zwitserland zijn dit soort paden wit-rood-wit gemarkeerd.
Hoe moeilijk is een T3 wandelpad?
T3-paden zijn technischer en vaak alleen geschikt voor wie al vaker in de bergen gelopen heeft. Dit zijn veeleisende, smalle bergwandelpaden met soms een steile helling ernaast. Op sommige T3-paden heb je je handen nodig en soms hangt er een staalkabel langs het pad. Het kan ook zijn dat je over losse stenen of puin of juist grote rotsblokken moet stappen. Navigeren kan in dit soort terrein wat uitdagender zijn, maar bij goed zicht is de markering vaak duidelijk.
Ook T3-wandelpaden zijn in Zwitserland wit-rood-wit gemarkeerd.
Ik ken jouw wandelervaring natuurlijk niet, maar bij T3 en hoger moet je weten hoe je dit soort paden veilig loopt, ook bij minder ideaal weer. Je wilt een goede balans hebben en je moet je route extra goed bestuderen als je last van hoogtevrees hebt. Goede spullen zijn hier ook echt essentieel, en wandelstokken zijn fijne hulpmiddelen.
T4, T5, T6
Paden met label T4, T5, T6 zijn alleen gevorderde bergwandelaars met extra skills. T4-paden kunnen (grotendeels) ongemarkeerd zijn en gaan soms over gletsjers, steile grashellingen of smalle bergkammen. Je moet voorbereid zijn op veranderlijke weersomstandigheden, technische passages en grote hoogteverschillen. Het gevaar om te vallen is hier groter dan op andere paden. Voor T5 moet je hoogalpiene ervaring hebben en onder meer weten hoe je een pickel, touw en stijgijzers gebruikt. Je moet veilig sneeuw en ijs kunnen oversteken. T6 is het zwaarst: klauterpassages (tot UIAA II), vaak terrein zonder paden en blootstelling aan diepte. T4, T5 en T6 paden zijn in Zwitserland wit-blauw-wit gemarkeerd.
Hoe herken ik deze labels op de kaart?
De SAC-labels worden op digitale kaarten zoals die van Komoot vaak als kleine tekstlabels langs het pad weergegeven: T1, T2, T3 enzovoorts. Zie de uitleg hieronder.
Op papieren topografische kaarten staat de moeilijkheidsgraad zelden met T-label aangeduid. Daar herken je de moeilijkheid aan de dikte en vorm van de lijn die het pad voorstelt. In Zwitserland herken je de moeilijkheid aan de kleur van de markering (geel, wit-rood-wit of wit-blauw-wit).
Je moet natuurlijk ook kaartleesvaardigheden hebben als je de bergen in gaat. Daarmee kan je op de kaart zelf ook vaak al veel herkennen. Wat is de ondergrond? Hoe steil is het pad? Hoe steil is het landschap naast het pad? Zie ook mijn cursus Navigeren voor wandelaars.
De SAC-schaal op de Komootkaart
Mijn favoriete route-app Komoot gebruikt de SAC-schaal als wereldwijde standaard, dus ook buiten Zwitserland. Zie hier de legenda van hoe je deze labels op de kaart herkent. Als Komoot Premium-lid zie je de labels bij de paden getypt en zie je wel onderscheid tussen T1 en T2 en tussen T3 en T4.
Zie ook mijn blogartikel Kan ik dit pad met hoogtevrees? Komoot geeft antwoord.
Let op: Komoot toont per segment de moeilijkheid. Hoe verder je inzoomt, hoe meer labels je voor individuele paden krijgt. Bekijk ook de foto's van andere gebruikers en andere informatie op de kaart.
Is de SAC-schaal op kaarten 100% betrouwbaar?
Helaas is de SAC-schaal, net als soortgelijke labelsystemen, niet perfect. Niet alleen omdat ook omstandigheden zoals sneeuw, regen, mist of jouw evenwichtsgevoel, ervaring en vermoeidheid invloed hebben. Maar ook omdat de classificaties afhankelijk zijn van wie het pad beoordeeld heeft en wie de labels in het overkoepelende kaartensysteem heeft gezet. Bovendien kunnen recente gebeurtenissen zoals steenslag of overstromingen een pad minder goed begaanbaar maken dan hij tijdens het labelen was.
Ik liep recent over een 'T2-wandelpad': een graat met een technische afdaling met behulp van kabel, met dus een grote diepte ernaast. Een dag later liep ik op een 'T3-pad' dat ik zelf label T2 of misschien zelfs T1 gegeven had. Soms worden 5 kilometer als T3 gelabeld, terwijl slechts vijftien meter van dat pad echt T3 was en de rest meer T2.
Andere info verzamelen
De labels zijn een handig hulpmiddel, maar je wilt ook andere informatie over de paden verzamelen. Een topografische kaart. Reisverslagen van anderen. Foto's van anderen, zoals Trail View en Highlights in Komoot. Vragen stellen aan lokale bergwandelaars die recent op dat pad liepen. Houd bij dat laatste wel in gedachten dat Oostenrijkse bergbeklimmers vaak een andere definitie van 'makkelijk' hebben dan Nederlanders met weinig bergwandelervaring.
Kijk tijdens het wandelen ook naar de markering. Oostenrijk bijvoorbeeld heeft het labelsysteem kleurcodes die iets over de moeilijkheid van een pad zeggen. Deze staan ook aangegeven op de wegwijzers in het wild.
--> Zie ook mijn checklist voor veilig bergwandelen, want veiligheid is afhankelijk van meer factoren dan de moeilijkheid van de paden. Meer weten over Zwitserse routelabels? Zie deze pagina van de SAC.
