Veilig (solo) bergwandelen
Huttentocht
Paulien
Huttentocht
07/29/2025
13 min

Veilig (solo) bergwandelen doe je zo

07/29/2025
13 min

Het ziet er op blogs en social media zo makkelijk uit, een mooi pad door de bergen volgen. Dat ís het vaak ook, maar niet altijd. Die momenten waarop het allemaal niet makkelijk gaat of helemaal misgaat, die zien we daar niet. Die zien we in de agenda's van bergreddingswerkers en de koppen van de kranten. Ik lees veel te vaak over gevaarlijke situaties die voorkomen hadden kunnen worden met een betere voorbereiding en meer (zelf)kennis. Omdat ik natuurlijk ook veel (toegankelijke) bergwandelroutes deel, vind ik het belangrijk om te delen hoe je zo veilig mogelijk (solo)wandelt in de bergen.

veilig-bergwandelen

Veilig bergwandelen: de bergen niet onderschatten en jezelf niet overschatten

Hoe vaak ik niet wandelaars tegenkom met Allstars-achtige schoenen aan, een t-shirt aan en een shirt met lange mouwen om de taille geknoopt en een flesje water in de hand... Op plekken die uren van de bewoonde wereld verwijderd zijn. Alsof ze een wandeling in het Stadspark van Groningen maken in plaats van een in alpiene terrein. Alsof zij de controle over de omstandigheden hebben, en het niet Moeder Natuur is die bepaalt hoe lang het nog droog blijft, hoe glad de paden worden, hoe goed het zicht blijft, hoe warm de temperaturen blijven... En dan vertellen ze me soms ook nog hoe verrast ze waren dat er opeens steil pad met een staalkabel was.

Een bergwandelaar die de bergen niet onderschat is op wisselende weersomstandigheden voorbereid. Heeft de juiste uitrusting mee, ook voor het geval het opeens koud en nat wordt. Draagt schoenen met goed profiel. Navigeert met meer dan Google Maps en heeft het liefst een back-up voor telefoonnavigatie. Heeft de route zo goed bestudeerd, dat er geen verrassing is bij steil of technisch terrein. Etc. etc. (zie checks hieronder). Ja, dat voelt soms misschien overdreven als je 'even' de bergen ingaat onder een strakblauwe lucht... maar dit is wel wat je wandeling zo veilig mogelijk maakt.

checklist-veilig-bergwandelen

Checklist: ga ik zo veilig mogelijk de bergen in?

Check 1: ik heb mijn route vooraf goed bestudeerd

Je wilt voordat je op pad gaat de route al goed leren kennen. Je wilt weten...

  • hoe lang de route is (in km)
  • hoeveel hoogtemeters je in totaal gaat stijgen en hoeveel hoogtemeters je in totaal gaat dalen
  • hoe lang je over die wandeling denkt te gaan doen (zie 'wandeltijd berekenen')
  • wat voor type ondergrond je kan verwachten
  • hoe technisch moeilijk de paden zijn. De labels verschillen per land en soms per regio - zie Moeilijkheidswaardering bergwandelpaden-infopagina van de NKBV en mijn tutorial over hoogtevreesvriendelijke paden herkennen in Komoot. Langs de paden wordt gewerkt met kleurcodes.
  • of er stukken zijn die moeilijker worden na veel regen. Een riviertje dat je zonder brug over moet steken of een grashelling bijvoorbeeld
  • of er nog sneeuwvlakken op je paden liggen van afgelopen winter. Dit geldt vooral vroeg in het seizoen en op grotere hoogte. Deze informatie win je in bij de lokale VVV en lokale bergwandelaars.

Check 2: ik heb een offline navigatiemethode en een back-up

Ik navigeer standaard met mijn favoriete routeapp Komoot, waarin ik ook mijn routes uitstippel en bestudeer. Ik sla die routes op voor offline navigatie. Daarnaast heb ik ook een topografische app waarin ik de kaart van een specifieke regio offline op kan slaan. Heb je geen internet en moet je van je (offline) Komootroute afwijken, dan wordt gaat dat niet makkelijk. Ik download en betaal de topografische app van de lokale kaartenmaker (OSMaps in het VK, IGN in Frankrijk, etc.).

Daarnaast heb ik altijd een papieren kaart en een kompas mee. Een telefoon is zo kwetsbaar. De batterij loopt onderweg leeg en dat gaat extra snel in de kou. Het scherm kan bij een klein tikje kapot gaan. Dat ding kan ook spontaan overlijden door onbekende oorzaak. Dan zit je mooi met de gebakken peren, zeker als je alleen op pad bent en geen tweede telefoon mee hebt. Neem een papieren wandelkaart met schaal 1:25.000 of - in technischer terrein 1:10.000 mee en weet hoe je daarmee kan navigeren.

veilig-bergwandelen-kaart

Help, ik weet niet hoe te navigeren met kaart en kompas

Ook ik heb nooit op school geleerd hoe ik kan navigeren met een papieren kaart. En een kompas zag ik meer als museumstuk in een zeevaartmuseum dan als iets waar ik ooit mee zou gaan werken. Ik snap dus heus als dat intimiderend klinkt. Het goede nieuws: zo moeilijk is de basis van navigeren met kaart en kompas niet te leren. Volg een praktijkcursus in het wild of bekijk mijn online cursus Navigeren voor wandelaars. En oefen vooral veel in de praktijk, alsof het je nieuwste hobby is.

Check 3: ik heb de weersvoorspelling gecontroleerd

Kom je in het Stadspark van Groningen in een hevige regenbui terecht, dan is dat vervelend, maar niet direct gevaarlijk. Komt er onweer, dan ren je naar de hertenkamp of de woonboulevard om daar het vuurwerk van de goden uit te zitten. In de bergen heb je een groter (potentieel) probleem als het weer omslaat.

Voor vertrek controleer je daarom de weersvoorspelling. Geen Buienradar of Weeronline, maar een betrouwbare website voor weer in de bergen. Ik kijk eerst 's avonds om te bepalen hoe laat ik 's morgens moet vertrekken. Hitteonweer komt - als het komt - vaak halverwege de middag, dus dan vertrek ik liever vroeg om voor die tijd terug op mijn startpunt of in de berghut waarin ik overnacht te zijn.

Ik kijk 's morgens voor vertrek nog een keer of er iets veranderd is. Zo ja, dan moet ik mijn wandelplan mogelijk wat aanpassen.

veiligheid-bergwandelen

En: ik kan het weer onderweg zelf voorspellen aan de hand van wolken

De weersvoorspelling is precies dat... een voorspelling. Je moet onderweg dus zelf voor amateurmeteoloog spelen. Wolken kijken en weten wat hun veranderende vormen betekenen. En vooral ook: aankomend onweer / slecht weer leren herkennen. Zie deze NKBV-infopagina over onweer. Een workshop volgen is ook leerzaam, en ik vond zelf het boek De geheimen van het weer pittig maar leerzaam leesvoer (i.v.m. illustraties beter als gedrukt boek dan als e-book).

Check 4: ik heb de juiste uitrusting aan en mee

Maak voor jezelf een herbruikbare checklist voor je bergwandeling of huttentocht. Gebruik mijn blog Wat moet ik mee op huttentocht? als voorbeeld. Bereid je voor op wisselende weersomstandigheden. Ik vertrok recent vanuit een mild, zonnig Frans dal in t-shirt en korte broek. Op het plateau 1000 meter hoogte liep ik in twee lagen lange mouwen, winddichte (regen)jas, muts, buff (soort sjaaltje) en lange broek en overwoog ik handschoenen aan te doen. Bereid je ook voor op hitte: pet, zonnebrandcrème en eventueel een sun hoody mee.

veilig-bergwandelen-uitrusting

Check 5: mijn EHBO-set is goed gevuld

Bij een complete uitrusting hoort ook een complete EHBO-set. Koop geen gevuld ehbo-tasje bij de drogist, want daar zit niet alles in wat je mee wilt nemen en er zit allerlei spul in dat je niet gaat gebruiken. Koop een (rode) dry bag en vul deze met...

  • waterproof sporttape. Ik heb die van Hansaplast van 2,5 cm breed. Hiermee plak ik preventief tegen blaren en kan ik gaasjes over wonden vastzetten
  • steriele gaasjes van 10x10 cm
  • pleisters voor kleinere wondjes
  • kleine tube ontsmettingsmiddel. Ik heb een uit Schotland, maar betadinejodium werkt ook goed
  • pijnstillers: ik heb paracetamol en ibuprofen mee
  • anti-diarree-pilletjes en ORS
  • reddingsdeken (1 per persoon)
  • noodfluitje

Daar kan je nog aan toevoegen:

  • tekentang (afhankelijk van waar je heen gaat)
  • pincet
  • vaseline of Sudocrem tegen schuurplekken
  • blarenpleisters
  • ideaal zwachtel om te gebruiken als je bijv. iets verstuikt
  • steriele zwaluwstaartjes
  • zalfgaasjes van bijv. 10x10 cm. Deze plakken niet aan de wond en kan je onder een 'gewoon' gaasje doen

In afgelegener terrein neem ik ook mee:

  • SAM-splint, een opvouwbare spalk
  • emergency shelter, ik heb deze van Rab. Neem ik niet mee als ik mijn tent mee heb

Je hebt hier natuurlijk het meest aan als je ook weet hoe het te gebruiken. Ik volgde een cursus Wildernis-EHBO en vond dat heel nuttig. Wel even op een spiekbriefje opschrijven wat je geleerd hebt, en die in je EHBO-setje stoppen.

veiligheid-wandelen-bergen

Check 6: ik heb voldoende eten en drinken mee

Langs de meeste wandeltochten staan geen snackautomaten, dus plan vooraf hoeveel eten je mee moet nemen vanaf je startpunt. Je verbrand met bergwandelen meer dan met wandelen in een park. Neem liever iets te veel dan te weinig eten mee. Zie ook mijn blog over eten op huttentocht.

Ik zoek in mijn voorbereiding uit of ik langs waterpunten en stroompjes kom. Zo ja, dan neem ik mijn waterfilter en wat minder water mee. Zo kan ik met minder gewicht op mijn rug wandelen en toch voldoende drinken. Houd er wel rekening mee dat stroompjes in/na een warme zomerweek droog kunnen staan.

Check 7: ik heb mijn wandelplan met iemand gedeeld

Zekerrr als ik solo op pad ga, is er altijd iemand die weet welke route ik ga wandelen en wanneer ik verwacht op mijn eindpunt aan te komen. Voor mijn huttentochten deel ik elke etappe als Komoot-bestand met een vriendin, en vermeld ik daarbij wanneer ik bij welke hut aan denk te komen. Bij het reserveren van de berghut geef ik dan vaak ook al aan dat ik solo loop en waar ik vandaan kom wandelen. Maak je een wandeling vanaf de auto? Dan kan je daar ook een briefje met je wandelplan in laten liggen.

Kom ik aan op mijn bestemming, dan geef ik dat dus ook door aan deze checkpersoon. Ik zoek dan een punt met telefoonbereik. Dat is er niet altijd, dus communiceer dat ook met de checkpersoon. Geef ook door wat hij/zij moet doen als ze niets van je hoort en zich zorgen maakt.

veiligheid-bergwandelen-garmin

GPS-noodknop

Ik gebruik mijn GPS-apparaat met tracking functie en noodknop als ik de bergen in ga. Ik ben zo vaak (solo) op pad, dat die zijn investering wel waard is. Dat apparaat werkt via satellieten. Zo wordt ook daar waar geen telefoonbereik is mijn live locatie naar een met wachtwoord afgeschermde digitale kaart verzonden. Zo kan mijn contactpersoon elk half uur zien waar ik ben. Ik kan haar ook via de satelliet SMS'en en zij kan dat andersom ook. Het apparaat heeft ook een noodknop, waarover later meer. Mijn favoriete apparaatje is de Garmin Inreach Mini 2.

Check 8: mijn route past bij mijn ervaring, skills en conditie

Waar het misschien nog wel het vaakst fout mee gaat in de bergen: een route onderschatten. Of jezelf en je conditie en vaardigheden overschatten. Of beiden. En ja, dat overkomt ook 'slimme mensen die niet graag risico's nemen.' Zo ging ik tijdens mijn eerste tocht in de Alpen zonder ouders en met een vriend eens bijna dood (niet overdreven, maar verhaal voor een andere keer).

Wordt dit je eerste keer in de bergen? Begin met relatief korte wandelroutes met max. 1000 hoogtemeters en paden met moeilijkheid T1, T2 of - als je geen hoogtevrees hebt en het is droog weer met goed zicht - T3. Reflecteer op hoe dat ging voordat je verder gaat.

Wil je uitdagendere tochten maken over paden met moeilijkheid T3 of hoger, misschien sneeuw of een gletsjer overstekken en een stuk klauteren? Ga eerst met een meer ervaren bergwandelaar of berggids op pad.

Wil je solo op pad? Maak eerst een aantal (pittigere) tochten met iemand samen om jezelf beter te leren kennen in de bergen.

veilig-bergwandelen-paden

Check 9: ik heb een plan B (en plan C)

Je hoopt natuurlijk lekker je geplande wandelroute af te kunnen leggen, maar het is verstandig om voor vertrek al over een plan B en misschien ook een plan C na te denken. En die net zo goed te checken als je met je geplande route doet.

Wandel je langzamer dan je dacht en kom je daardoor (te) laat op je eindbestemming aan? Lijkt het weer om te slaan en wordt je geplande route daardoor te gevaarlijk of te lang? Dan wil je overgaan op plan B of C.

Check 10: ik weet hoe ik de hulpdiensten in kan seinen als er iets misgaat

We gaan er natuurlijk niet vanuit dat je dit nodig gaat hebben, maar een slimme bergmeid is voorbereid. Noteer voor vertrek het telefoonnummer van de bergreddingsdienst in je telefoon en op je papieren kaart. Dit nummer verschilt per land, dus zoek dat even goed uit.

  • overal: 112
  • Zwitserland: 1414
  • Oostenrijk: 140
  • Italië: 118
  • Schotland: 991 -> politie -> mountain rescue (of coast guard als je nabij de kust bent)
  • ...

Je moet weten hoe je je coördinaten afleest in een app of op je gps-apparaat (en anders op de kaart) om je locatie te kunnen communiceren.

Ik kreeg van de NKBV en Nicky de tip om de gratis app SOS-EU-ALP te downloaden. Hier zie je direct duidelijk de coördinaten en kan je via telefoonverbinding makkelijk een noodoproep doen binnen de app. Zet je persoonlijke gegevens in deze app. Hier vind je downloadlinks en meer info.

veilig-solo-bergwandelen

Alpiene noodsignaal

Om hulp roepen met je fluitje doe je door 6 'fluitjes' per minuut te blazen met stiltes van ongeveer gelijke lengte tussen die losse fluitjes. Dan een minuut pauze (niet fluiten). Dan herhalen.
Iemand die je noodroep herkent antwoord met 3 'fluitjes' per minuut en dan een minuut pauze.

Is het donker? Dan kan je ditzelfde signaal gebruiken met je hoofdlamp.

Komt er een helicopter in de buurt en heb je hulp nodig? Strek je armen boven je hoofd uit, zodat ze samen met je lichaam een 'Y' volgen. Geheugensteuntje: dat is de 'Y' van 'YES help me'. Geen hulp nodig? Ene arm schuin omhoog, andere schuin richting de grond.

Fijn: met mijn GPS noodknop kan ik met een druk op de SOS-knop de hulpdiensten via satelliet inschakelen. Ook daar waar ik geen telefoonbereik heb. En ik kan via de typfunctie en satelliet ook met hen communiceren.

Tip: sluit een goede reisverzekering af voordat je naar de bergen reist

Daar ben je dankbaar voor als je (medische) hulp nodig hebt. Controleer of jouw actieve plannen onder de dekking van je reisverzekering vallen en niet als 'gevaarlijke sport' gelden en buiten de dekking vallen. Ga je niet langer dan een paar weken aaneengesloten op pad? Dan is deze van de NKBV bijvoorbeeld heel fijn.

veilig-bergwandelen-tips

Check 11: ik heb er zin in!!!

Wuift je onderbuikgevoel niet met een rode vlag en heb je er zin in? Tijd om op pad te aan en van de magnifieke berglandschappen te genieten!

Veilig solo bergwandelen

Ik ben dol op solowandelen en doe dat 10-11 maanden per jaar en ik wil je niet bang maken. Maarrrrr het is wel goed om je te beseffen dat je solo in de bergen extra kwetsbaar bent. Twee paar ogen zien meer dan één en is het fijn om te kunnen overleggen. En vooral: als er met jou iets gebeurt, dan kan de ander je helpen en/of hulp regelen. Krijg jij bijvoorbeeld een vallende steen op je en raak je bewusteloos, dan kan je zelf weinig doen om jezelf te redden. Is er nog iemand bij je, dan kan die wél wat voor je doen. Bang voor 'enge mannen' ben ik niet zozeer, zeker niet in de bergen, maar dit kan ook een reden zijn om (nog) niet solo te willen gaan.

Ik vind sowieso dat je niet solo de bergen in moet gaan als je nog niet eerder in de bergen gewandeld hebt. Doe eerst ervaring op met een andere (ervaren) bergwandelaar of berggids. Neem geen moeilijkere of zwaardere routes dan je geoefend hebt. En zorg dat je vinkjes kan zetten in bovengenoemde checklist!

solo-bergwandelen-veilig

Maar niet solo op pad dan?

Ondanks dit grotere risico, ga ik toch graag alleen op pad. Voor mij wegen de rust en het zelfvertrouwen dat ik daarvan krijg op tegen het grotere risico. Net als mijn mobiliteit door autorijden opweegt tegen het risico op een auto-ongeluk. Ik ben als ik solo op pad ga wel extra voorzichtig. Ik check mijn routes vooraf extra goed (voor zover mogelijk, want ik check altijd al goed). Ik communiceer heel duidelijk mijn plannen en ik heb mijn gps-noodknop op tracking staan. Ik loop vaak in gebieden waar vaker mensen komen. En ik loop niet met oortjes in of muziek aan, zodat ik signalen uit de omgeving op kan pikken. Ik ga zo veilig mogelijk op pad, maar helemaal veilig gaat het (solo en samen) natuurlijk nooit zijn. De natuur is de baas.

'Oiii Paulien, nu laat je het allemaal wel erg gevaarlijk klinken!'

Het is absoluut niet mijn doel om je bang te maken met deze checklist. Ik wil je wél bewustmaken van je mogelijke valkuilen. Niet goed voorbereid of uitgerust bergwandelen gaat vaak goed, tot het niet meer goed gaat. Na het lezen van deze checklist weet je wat je al goed op orde hebt en waar je nog aan moet werken om veilig de bergen in te gaan.

Op zoek naar een fijne bergwandelgids? Dit zijn mensen die ik persoonlijk ontmoet heb en waarvan ik weet dat ze de juiste diploma's en skills hebben (heel belangrijk!):

Ik ben ook groot fan van Trail Markers (heet nu nog Yomads), onderdeel van SNP, en hun gidsen. Een paar van bovengenoemde gidsen begeleiden ook reizen via hen. Ook Bergsportreizen van de NKBV is goed. Zo zijn er vast meer, maar ik wilde hier alleen de mensen noemen die ik ontmoet heb :)

Reacties